“ishlab chiqarishda buxgalteriya hisobi” kafedrasi

5. O’zbekiston Respublikasida milliy Iqtisodiyotni yuzaga keltirishda barkarorlashtirishning o’rni.

O’zbekistonda bozor Iqtisodiyotini shakllantirish, amalga oshirilayotgan isloxotning tub mazmuni milliy Iqtisodiyotni yuzaga keltirish va rivojlantirishdir. Chunki mamlakat busiz uz suverenlik mazmunini yukotadi. Mustakil Iqtisodiyotsiz siyosiy mustakillik etiborsiz bulib, jamiyat tuzimi xalq manfatiga tula xizmat kilaolmaydi, avvalo tub mazmuni bilan Iqtisodiyotni Respublika manfati uchun samarali foydalanib bulmaydi. Milliy Iqtisodiyotni shakllantirish uning barkarorligining ta’minlashdan boshlanadi. Sobik SSSRda mavjud yagona xalq xujaligi kompleksi buzilishi bilan yangi Tashqil topgan suveren davlatlar orasidagi iqtisodiy aloqalar barbod buldi va inkiroz xolatini yuzaga chikishiga olib keldi. Barkarorlashtirish iqtisodiy aloqalarni tiklashga xarakat kilish va yangilarini yuzaga keltirishni talab kiladi. Bu barcha tarmok korxona, xujaliklar va ishlab chiqarish, infrastrukturaga taaluklidir,
I.A.Karimov: “Iqtisodiyot barkaror mavjud bulgan sharoitdagina bozorga muvaffakiyatli utish mumkin... Iqtisodiyotning barkarorlashtirish - bu bozorni shakllantirish yulidagi zaruriy va mukarrar boskichdir” deb bejiz aytmagan. (O’zbekistonning uz istiklol va tarakkiyot yuli, “O’zbekiston”, 1992 y.)
Iqtisodiy aloqalarni tiklash va yangilarini yuzaga keltirish Iqtisodiyotni tiklash rivojlanishining asosi bulib xizmat kiladi.
Bulardan tashkari respublika Iqtisodiyotini tuzilishini uzgartirish talab kilinadiki, bu mustakil milliy Iqtisodiyot talabiga mos kelishi kerak. Uni xom ashyo yunalishidan ozod kilib yukori darajali ishlab chiqarishga va tayyor maxsulotlarni yaratuvchi ishlab chiqarishga aylantirish maksadga muvofikdir.
Endigi dastlabki vazifa yuzaga kelgan shaxsiy iste’mol bozori muammosidir. Bunda avvalo ozik-ovkatlar ishlab chiqarishni izga solib, bevosita ogir axvolning oldini olish eng zarur noozik-ovkatlar mollari ishlab chiqarishni xal kilishdir. Bu soxada mamlakatimizda avj olayotgan kichik korxonalar juda kul keladi. Bularning afzalliklari katta kapital xarajatlarni talab kilmaydi. Birinchi navbatda kishlok xujalik maxsulotlariga birlamchi ishlov beruvchi tarmoklarni yuzaga kelishi maksadga muvofik buladi, bu fermer xujaliklari ijara asosidagi oilaviy pudrat kabilardir.
Shu bilan birgalikda katta inshoatlar xam yuzaga kelmokda, bular respublikamiz maanfatini buysindirilayotgan yangi ishlab
chiqarish tuzilishini yaratishda katta ishlar boshlanganidan dalolat beradi. Masalan: avtomobilsozlik sanoatini olaylik. Asakada yirik sanoat korxonasi barpo eitilib, bu korxonada engil avtomobillar ishlab chiqarish yulga kuyildi. Samarkandda avtobuslar ishlab chiqarish yulga kuyildi.
Radio-elektron tovarlar ishlab chiqarish, metallurgiya tarmogini kengaytirish, urmon xujaligini va yogoch sanoatiga, farmakologiyaga e’tiborni karatish zarur.
Kishlok xujaligi muxsulotlariga ishlov berish tarmoklarini kuchaytirish kerak. Ishlab chiqarishning xom ashyo etishtirishdan tayyor maxsulot kilishga yunaltirish davr talabidir. Bunga paxtachilikni misol keltirish mumkin. Ma’lumki uning respublikamiz uchun axamiyati katta va dexkonchiligimiz unga moslashgan. Paxtachilikdan okilona foydalanilsa, u yukori daromadli tarmokdir. Bundagi eng muxim narsa uning tula tayyor maxsulot darajasidagi komleksligini ta’minlash hamda xom ashyolik yunalishidan kutilishdir. Buning uchun avvalo tukimachilik sanoatini kengaytirish va rivojlantirish, tikuvchilikni avj oldirish, jaxon bozori talabi asosida tayer kiymlar ishlab chiqarishni keng kulamda avj oldirish zarur. Ma’lumki, jaxon bozorida tabiiy tolali kiyim kechaklarga talab juda katta va yukori daromad manbai.
Ipakchilik, korakulchilik xakida xam shunday fikr aytish mumkin.
Rangli metallurgiya, ayniksa oltin va mis maxsulotlaridan foydalanishning juda katta imkoniyatlari mavjud.
Mevachilik, sabzavot va polizchilikda xam katta muvafakiyatlarga erishish imkoni mavjud.