Moda deyilganda to’plamda eng katta songa yoki salmoqqa ega bo’lgan ko’rsatkich tushuniladi. U oraliq va oraliq bo’lmagan (diskrekt) qatorlar uchun aniqlanishi mumkin.
Oraliq qatorlarda modani hisoblash uchun quyidagi formuladan foydalaniladi:
bu yerda: Mo – moda;
Xo – moda oralig’ining quyi chegarasi;
d – moda oralig’i kattaligi;
f1 – moda oralig’ining quyi chegarasidagi vazn;
f2 – modani o’z ichiga olgan oraliqning vazni (varianti, uchrashish tezligi);
f3 – moda oralig’ining yuqori chegarasidagi vazn.
Mediana deyilgandato’plamni teng ikkiga bo’luvchi ko’rsatkich tushuniladi. Agar qator ranjirlangan (ko’payib borish yoki kamayib borish bo’yicha tekislangan) bo’lsa, u holda mediana variatsion qatorning o’rtasida joylashgan bo’ladi.
Agar ranjirlangan qator juft sonli bo’lsa, u holda mediana variatsion qator o’rtasida joylashgan ikkali variant yig’indisining teng ikkiga bo’linganiga teng.
Oraliq qatorlarda medianani hisoblash uchun quyidagi formuladan foydalaniladi:
bu yerda: Me – mediana;
Xo – mediana oralig’ining quyi chegarasi;
d – mediana oralig’i kattaligi;
– variantlar soni yig’indisi;
Sm-1 – mediana oralig’idan oldingi oraliqlar; vazni yig’indisi
fm – vazn(mediana deb kabul kiling oraliq vazni).
Moda va mediana o’rtacha miqdor funktsiyasini bajara olmaydi. Ularning qiymati faqatgina simmetrik qatorlarda o’rtacha qiymatiga mos tushishi mumkin.
Nazorat savollari: Mutlaq miqdorlarning o’lchov birligi haqida aytib bering?