«ishlab chiqarishda boshqaruv» fakulteti

KREDIT VA FOIZLAR TULOVI

Navbatdagi jadvallarda tadbirkorning kredit tanini kaytarish va foiz tulovlarini amalga oshirish tartibi va muddatlari o’z aksini topgan, bunda kreditdan foydalanganlik uchun xar oyda kreditni tani va foizlarini annuitet shaklida kaytarilishi kuzda tutilgan.

2-jadval

№	Ko’rsatkichlar	1-oy	2-oy	3-oy	4-oy	5-oy	6-oy
1	Kredit mikdori	610 000 000,0	563 659 618,1	516 546 896,4	468 648 962,8	419 952 730,2	370 444 893,8
2	Kredit foizi	10 166 666,7	9 394 327,0	8 609 114,9	7 810 816,0	6 999 212,2	6 174 081,6
3	Kredit tanini kaytarish	46 340 381,9	47 112 721,6	47 897 933,7	48 696 232,6	49 507 836,4	50 332 967,0
№	Ko’rsatkichlar	7-oy	8-oy	9-oy	10-oy	11-oy	12-oy
1	Kredit mikdori	320 111 926,8	268 940 077,0	216 915 363,0	164 023 570,4	110 250 248,0	55 580 703,5
2	Kredit foizi	5 335 198,8	4 482 334,6	3 615 256,0	2 733 726,2	1 837 504,1	926 345,1
3	Kredit tanini kaytarish	51 171 849,8	52 024 714,0	52 891 792,5	53 773 322,4	54 669 544,5	55 580 703,5

3.FAOLIYAT REJASI

Korxonada xozirda 10 ta ishchi o’rinlari tashkil etilgan. Kuyidagi jadvalda korxona ishchi va xodimlarining oylik va yillik ish xaklarini xisoblab utamiz:

№	Ishchi va xodimlar	SHtat soni	Lavozim maoshi	1 oylik ish xaki	1 yillik ish xaki
1	Direktor	1	700 000,0	700 000,0	8 400 000,0
2	Xisobchi	1	600 000,0	600 000,0	7 200 000,0
3	Dizayner-chizuvchi	2	700 000,0	1 400 000,0	16 800 000,0
4	Payvandchi ustalar	5	800 000,0	4 000 000,0	48 000 000,0
5	Ekspeditor	1	600 000,0	600 000,0	7 200 000,0
	Jami	10	3 400 000,0	7 300 000,0	87 600 000,0
	Ish xakidan ajratma	-	-	876 000,0	10 512 000,0
	Xammasi	2	-	8 176 000,0	98 112 000,0

Xozirgi kunda jamit tomonidan temir maxsulotlariga lazer yordamida kirkish va ishlov berish xizmati, isitish kozonlari ishlab chiqarish va metal konstruktsiyali inshootlar (bashnya) yasash va urnatish xizmatlari orkali faoliyat yuritib kelinmokda. Kuyida jamiyat tomonidan ishlab chiqariladigan maxsulotlar va ko’rsatiladigan xizmatlarining tannarxi, bevosita va bilvosita xarajatlar, solik tulovlarini kurib utamiz:
a) bir dona metallga lazer yordamida kirkish va ishlov berish xizmati:

№	Xarajatlar	O’lchov birligi	BEARING PLATE GEM00017	LCA RAIL UPPER LH GEM00010	Flanets (treugolnыy) 96350377	Zag. RAINF-I/BEAM LWR, RR DR, RH 96809540-1
1	Materilallar	sum	-	-	-	-
2	Elektr energiyasi	sum	300	250	280	300
3	Ish haqi	sum	500	300	400	500
4	Transport xarajati	sum	400	150	300	400
5	Kislorod	sum	560	200	380	510
6	Boshqa xarajatlar(oziq-ovqat, kredit, litsenziya…)	sum	1014	283	443	300
7	QQS solig’i	sum	529,5	271,5	376,95	397,65
8	Jami xarajatlar:	sum	3303,5	1454,5	2179,95	2407,65
9	Sotish narxi	sum	4390	2260	3173	3461
10	Bir oylik sotilish xajmi	dona	15 500	14 800	3 200	5 580

b) bir dona isitish kozoni ishlab chiqarish:

№	Xarajatlar	O’lchov birligi	KVU-30	KVU-100
1	Materilallar	sum	2 500 950,0	5 059 321,0
2	Elektr energiyasi	sum	89 650,0	92 356,0
3	Ish haqi	sum	397 350,0	688 987,0
4	Transport xarajati	sum	168 280,0	295 653,0
5	Boshqa xarajatlar(oziq-ovqat, kredit, litsenziya…)	sum	505 320,0	970 433,0
6	QQS solig’i	sum	387 660,0	607 248,5
7	Jami xarajatlar:	sum	4 049 210,0	7 713 998,5
8	Sotish narxi	sum	5 175 000,0	9 200 000,0
9	Bir oylik sotilish xajmi	dona	10	5

g) bir dona metal konstruktsiyali inshootlar (bashnya) yasash va urnatish:

Xarajatlar	O’lchov birligi	Bashnya B-24
Materilallar	So’m	20 000 000,0
Elektr energiyasi	So’m	500 000,0
Ish haqi	So’m	5 000 000,0
Transport xarajati	So’m	4 000 000,0
Boshqa xarajatlar(oziq-ovqat, kredit, litsenziya…)	So’m	5 813 000,0
QQS solig’i	So’m	3 792 813,0
Jami xarajatlar:	So’m	39 105 813,0
BIR DONA BASHNYa B-24 NARXI:		45 785 420,0

Yuqorilagi ma’lumotlarni birlashtirgan xolda korxonaning jami xarajatlarini kurib utamiz:

Ko’rsatkichlar	1 oy	3 oy	6 oy	12 oy
Tannarx	122 895,0	368 685,0	737 370,0	1 474 740,0
O’zgarmas xarajat	11 127,0	33 381,0	66 762,0	133 524,0
Amortizatsiya xarajatlari	8 567,0	25 701,0	51 402,0	102 804,0
Mamuriy xarajatlar	2 560,0	8 680,0	17 360,0	34 720,0
O’zgaruvchan xarajat	53 055,0	159 665,0	319 330,0	638 660,0
Kommunal xarajatlari	12 278,0	37 334,0	74 668,0	149 336,0
Transport xarajatlari	14 773,0	44 319,0	88 638,0	177 276,0
Ish xaki xarajatlari	23 678,0	71 034,0	142 068,0	284 136,0
Bank xizmati	1 326,0	3 978,0	7 956,0	15 912,0
Boshka xarajatlar (kapital xarajatlari bilan)	1 000,0	3 000,0	6 000,0	12 000,0
Soliq tulovlari	9 563,0	28 689,0	57 378,0	114 756,0
Yangi kredit to’lovi	60 212,0	180 636,0	361 272,0	722 544,0

Jadvaldan maьlumki tadbirkor bir oylik faoliyati davomida 48 491,0 ming sum mikdorida xarajat sarflaydi.

MAXSULOT SOTISHDAN TUSHUM

Endi maxsulot sotishdan tushum ko’rsatkichlarini quyidagi jadvalda xisoblab utamiz. Bunda tadbirkorning iste’molchilarga taklif etayotgan maxsulotlarini xozirgi bozor xolatidagi narxlari va ularga bulgan talabni e’tiborga olib, barcha xarajatlarni xisobga olib, o’z ustamasini kuygan xolda sotilishini aniklaymiz. Jamiyat tomonidan sanoat korxonalariga temirga ishlov berish xizmati, mobil kompaniyalarga metall konstruktsiyali inshootlar yasash va urnatish orkali tushum kiladi.

№	Mahsulot turi	Biznes reja buyicha ishlab chiqariladigan mahsulot:
		O’lchov birligi (ton. dona)	Miqdori (naturada)	qiymati (mln. so’m)
1	Xizmat ko’rsatish	dona	480 000	1 920,0
2	Kotel ishlab chiqarish	dona	150	900,0
3	Metal konstruktsiyalar (Bashnya B-4)	dona	10	457,8
JAMI				3 277,8

№	Xarajat ko’rsatkichlari	1 oyda	3 oyda	12 oyda
1	Maxsulot sotishdan tushgan tushum	273 150,0	819 000,0	3 277 800,0

Jamiyatning 1 oylik urtacha ishlab chiqarish va xizmat ko’rsatishdan tushumi urta xisobda 273 150,0 ming sumni tashkil etishi kutilmokda.

4. MOLIYAVIY NATIJALAR

Navbatdagi jadvallarda esa yuqorida xisoblab utilgan jamiyatning ishlab chiqarish va xizmat ko’rsatish faoliyati natijasida erishishi rejalashtirilayotgan xarajat va tushum ko’rsatkichlari asosida tadbirkorning kreditdan foydalanish muddati davomidagi moliyaviy ko’rsatkichlari xisob-kitob qilingan:

№	Ko’rsatkichlar	1-oy	2-oy	3-oy	4-oy	5-oy	6-oy
1	Kredit mikdori	610 000,0	500 000,0	500 000,0	500 000,0	500 000,0	500 000,0
3	Davr boshiga aylanma mablag	265 253,0	266 564,4	267 771,3	268 872,5	269 866,7	270 752,8
4	Maxsulot tannarxi	122 895,0	122 895,0	122 895,0	122 895,0	122 895,0	122 895,0
5	Davr xarajatlari, jami	61 122,3	61 128,8	61 134,9	61 140,4	61 145,3	61 149,8
6	Ammortizatsiya va joriy ta’mirlash xarajatlari	8 567,0	8 567,0	8 567,0	8 567,0	8 567,0	8 567,0
7	Elektr xarajatlari	12 278,0	12 278,0	12 278,0	12 278,0	12 278,0	12 278,0
8	Transport xarajatlari	14 773,0	14 773,0	14 773,0	14 773,0	14 773,0	14 773,0
9	Ish xaki xarajatlari	23 678,0	23 678,0	23 678,0	23 678,0	23 678,0	23 678,0
10	Bank xizmati	1 326,3	1 332,8	1 338,9	1 344,4	1 349,3	1 353,8
11	Boshka xarajatlar (kapital xarajatlari bilan)	500,0	500,0	500,0	500,0	500,0	500,0
12	O’z faoliyatidan tushum	273 150,0	273 150,0	273 150,0	273 150,0	273 150,0	273 150,0
13	QQS	20 696,6	20 696,6	20 696,6	20 696,6	20 696,6	20 696,6
14	Kredit foiz tulovi	10 833,3	10 010,3	9 173,6	8 323,0	7 458,2	6 578,9
16	Soliq tulangungacha foyda	57 602,9	58 419,3	59 249,9	60 095,1	60 954,9	61 829,7
17	Foyda solig’i	6 912,3	7 010,3	7 110,0	7 211,4	7 314,6	7 419,6
18	Kredit tanidan kaytarish	49 379,1	50 202,1	51 038,8	51 889,4	52 754,3	53 633,5
19	Sof foyda	1 311,4	1 206,9	1 101,2	994,2	886,1	776,7
20	Davr oxiriga ayl. mablag	266 564,4	267 771,3	268 872,5	269 866,7	270 752,8	271 529,5
№	Ko’rsatkichlar	7-oy	8-oy	9-oy	10-oy	11-oy	12-oy
1	Kredit mikdori (Evro )	320 111,9	268 940,1	216 915,4	164 023,6	110 250,2	55 580,7
3	Davr boshiga aylanma mablag	271 529,5	272 195,5	272 749,5	273 190,2	273 516,3	273 516,3
4	Maxsulot tannarxi	122 895,0	122 895,0	122 895,0	122 895,0	122 895,0	122 895,0
5	Davr xarajatlari, jami	61 153,6	61 157,0	61 159,7	61 162,0	61 163,6	61 163,6
6	Ammortizatsiya va joriy ta’mirlash xarajatlari	8 567,0	8 567,0	8 567,0	8 567,0	8 567,0	8 567,0
7	Kommunal to’lovlar	12 278,0	12 278,0	12 278,0	12 278,0	12 278,0	12 278,0
8	Transport xarajatlari	14 773,0	14 773,0	14 773,0	14 773,0	14 773,0	14 773,0
9	Ish xaki xarajatlari	23 678,0	23 678,0	23 678,0	23 678,0	23 678,0	23 678,0
10	Bank xizmati	1 357,6	1 361,0	1 363,7	1 366,0	1 367,6	1 367,6
11	Boshka xarajatlar (kapital xarajatlari bilan)	500,0	500,0	500,0	500,0	500,0	500,0
12	O’z faoliyatidan tushum	273 150,0	273 150,0	273 150,0	273 150,0	273 150,0	273 150,0
13	QQS	20 696,6	20 696,6	20 696,6	20 696,6	20 696,6	20 696,6
14	Kredit foiz tulovi	5 685,0	4 776,3	3 852,3	2 913,0	1 958,0	987,1
16	Soliq tulangungacha foyda	62 719,8	63 625,2	64 546,4	65 483,5	66 436,9	67 407,8
17	Foyda solig’i	7 526,4	7 635,0	7 745,6	7 858,0	7 972,4	8 088,9
18	Kredit tanidan kaytarish	54 527,4	55 436,2	56 360,1	57 299,4	58 254,4	59 225,3
19	Sof foyda	666,0	554,0	440,7	326,0	210,0	93,5
20	Davr oxiriga ayl. mablag	272 195,5	272 749,5	273 190,2	273 516,3	273 726,3	273 609,8

XULOSA

Ko’rsatkichlar	1 oy	3 oy	6 oy	12 oy
Yalpi tushum	273 100,0	829 300,0	1 668 600,0	3 337 200,0
Eksport	-	-	-	-
Ichki bozor	273 100,0	829 300,0	1 668 600,0	3 337 200,0
Tannarx	122 895,0	368 685,0	737 370,0	1 474 740,0
O’zgarmas xarajat	11 127,0	33 381,0	66 762,0	133 524,0
Amortizatsiya xarajatlari	8 567,0	25 701,0	51 402,0	102 804,0
Mamuriy xarajatlar	2 560,0	8 680,0	17 360,0	34 720,0
Yalpi foyda	139 078,0	427 234,0	864 468,0	1 728 936,0
O’zgaruvchan xarajat	53 055,0	159 665,0	319 330,0	638 660,0
Kommunal xarajatlari	12 278,0	37 334,0	74 668,0	149 336,0
Transport xarajatlari	14 773,0	44 319,0	88 638,0	177 276,0
Ish xaki xarajatlari	23 678,0	71 034,0	142 068,0	284 136,0
Bank xizmati	1 326,0	3 978,0	7 956,0	15 912,0
Boshka xarajatlar (kapital xarajatlari bilan)	1 000,0	3 000,0	6 000,0	12 000,0
Soliq tulovlari	9 563,0	28 689,0	57 378,0	114 756,0
Yangi kredit to’lovi	60 212,0	180 636,0	361 272,0	722 544,0
Sof foyda	16 248,0	58 244,0	126 488,0	252 976,0

Yuqoridagi jadvaldan shuni kurish mumkinki, jamiyat bank bulimidan ajratilayotgan kreditni o’z vaktida kaytarib 273 609,0 ming sum aylanma mablagga va kreditni tulashni xisobga olib, loyixa muddati davomida urtacha 252 976,0 ming sumdan foydaga ega buladi. Ushbu aylanma mablaglar xisobiga tadbirkor kelajakda o’z faoliyatini rivojlantirishda foydalanishi mumkin.

Xulosa

Ushbu amaliyot davrida “BALANS METALL” MCHJ korxonasining umumiy tavsifi, uning hisob rejalari va ustavlari haqida umumiy ma’lumotlar bilan tanishdim.

Shuningdek, Biznesning tadbirkorlik faoliyati sub’ektlari tomonidan qonun xujjatlariga muvofiq amalga oshiriladigan, tavakkal kilib va uz mulkiy javobgarligi ostida daromad (foyda) olishga karatilgan tashabbuskor faoliyati ekanligini. Mamlakat iqtisodiyotini modernizatsiyalash, diversifikatsiyalash va isloxotlarni yanada chukurlashtirish sharoitida kichik biznes va xususiy tadbirkorlik sub’ektlari uchun ishlab chikiladigan biznes reja tadbirkorlik faoliyatining asosiy xujjatlaridan biridir. U tadbirkorning ish jaraenini tasvirlab, tadbirkor maksadlariga qay tariqa erishish, daromadliligini qay tariqa oshirish mumkinligini ko’rsatib berishidan boxabar bo’ldim.

Bugungi kunda O’zbekistondagi ko’p mulkchilik shaklidagi, turli soxa va tarmoklarga taallukli kichik biznes sub’ektlari mavjud bulib, ularning ishlab chikarish va xizmat kursatish faoliyati shubxasizki bozor va iste’molchi talabini qondirishga yo’naltiriladi.

Nazariy bilimlarni mustahkamlash davomida biznes rejaning asosiy maqsadi – o’z ishini boshlash, ishlab chiqarish yoki xizmat kursatishni samarali yuritish va tovarlarni bozorga olib chikish, yangi ishlab chikarishni tashkil etash, dastlabki daromad, xavf-xatarni kamaytirish, oyokka turib olish va rakobat kurashida yutib chiqishdan iborat ekanligini o’rgandim.

Odatda biznes reja tadbirkor, menejer, tadbirkorda tashkil etilgan ishchi guruxi yeki konsalting kompaniyalari tomonidan tuzilishi mumkin bo’ladi.

Xarakatdagi yangi tuzilayotgan xujalik yurituvchi sub’ektalari kredit olish uchun buyurtma tayyorlashda, davlat tadbirkorsini xususiylashtirishni asoslashda, shuningdek, yangi ish urinlarini tashkil etish, tadbirkorning kelgusidagi maxsulot ishlab chikarish yunalishi va tijorat faoliyati xolatini aniqlashda biznes rejaning o’rni kattadir.

O’z navbatida, tadbirkorlik faoliyatini yuritish jarayonida, ularni tashki bozorga chikarish, chet el investitsiyasini jalb etishda va boshka masalalarda biznes-rejani ishlab chiki katta axamiyatga egadir.

Korxonada xozirda 10 ta ishchi o’rinlari tashkil etilgan. Bu ma’lumotlar bilan tanishish asnosida jadvalda xodimlarning oylik va yillik ish haqlarini xisoblab chiqildi.

Hozirgi kunda jamiyat tomonidan temir maxsulotlariga lazer yordamida qirkish va ishlov berish xizmati, isitish qozonlari ishlab chiqarish va metal konstruktsiyali inshootlar (bashnya) yasash va o’rnatish xizmatlari sifatli tarzda foydalanuvchilarga taqdim etib kelinmoqda.

Yuqorida har bir mahsulot uchun unga ketadigan harajatlar, mahsulotni sotish orqali olinadigan foyda va uning hisob jadvallari ishlab chiqilgan. Ushbu hisob jadvallarini ishlab chiqish orqali korxonaning savdo faoliyati va hisobi haqida to’liq tushunchaga ega bo’ldim.

Asosiy adabiyotlar

1. 
   Mc Connell, Brue. Economics. 17^th edition. Mcgraw-hill/Irwin, USA, 2009.
   
2. 
   N. Gregory Mankiw. Principles of Economics, 7th edition. Amazon, USA 2014.
   
3. 
   Paul A. Samuelson, William D. Nordhaus. Economics. 19th Edition. McGraw-Hill Companies. USA. 2009.
   
4. 
   Xodiyev B.Yu., SHodmonov SH.SH. Iqtisodiyot nazariyasi. Darslik- T.: Barkamol fayz-media, 2017.-783 bet.
   
5. 
   O’lmasov A., Vahobov A.V. Iqtisodiyot nazariyasi. Darslik. – T.: «Iqtisod-moliya», 2014. – 480 bet.
   
6. 
   SHodmonov SH.SH., G’ofurov U.V. Iqtisodiyot nazariyasi. Darslik. – T.: Iqtisod-moliya, 2010. – 728 bet.
   

2. 
   Qo’shimcha adabiyotlar
   

1. O`zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi — T.: Uzbekiston, 2017. — 46

2. 
   O`zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil 7 fevraldagi PF- 4947-sonli — “O`zbekiston Respublikasini — yanada rivojlantirishning Xarakatlar strategiyasi to`g`risida”gi Farmoni.
   
3. 
   O`zbekiston Respublikasi Prezidentining 2018 yil 22 yanvardagi "2017- 2021 yillarda O`zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yo`nalishi bo`yicha Xarakatlar strategiyasini "Faol tadbirkorlik, innovatsion g`oyalar va texnologiyalarni qo`llab-quvvatlash Yili"da amalga oshirishga oid Davlat dasturi tug`risida"gi Farmoni.
   
4. 
   O`zbekiston Respublikasi Prezidenti SHavkat Mirziyoevning Oliy Majlisga Murojaatnomasi // Xalq so`zi gazetasi, 2017 yil 23 dekabr.
   
5. 
   Mirziyov SH.M. Buyuk kelajagimizni mard va oliyjanob xalkimiz bilan kuramiz. — O`zbekiston Respublikasi — Prezidenti — SH. Mirziyoevning Qoraqalpog`iston Respublikasi, viloyatlar va Toshkent shaxri saylovchilari vakillari bilan o`tkazilgan saylovoldi uchrashuvlarida so`zlagan nutqlari / Toshkent: “Uzbekiston”, 2017. -488 6.
   
6. 
   SHodmonov SH.1., Mamaraximov B.E. Iqtisodiyot nazariyasi. Ma`ruzalar matni. — T.: 2016. — 728 bet.
   
7. 
   Juravleva G.P. Ekonomicheskaya teoriya. Mikroekonomika- 1, 2. Mezoekonomika: Uchebnik / MOSKVA: Dashkov i K, 2016. - 934 ye
   
8. 
   Kochetkov A.A. Ekonomicheskaya teoriya: Uchebnik dlya bakalavrov / Moskva.: Dashkov i K, 2016. - 696 s.
   
9. 
   Larionov — I.K., Silьvestrov — S.N. — Ekonomicheskaya teoriya. Ekonomicheskie sistemы: formirovanie i razvitie: Uchebnik dlya magistrov / Moskva.: Dashkov i K, 2015. - 876 s.
   

Internet saytlari

1. 
   www.gov.uz – O’zbekiston Respublikasi xukumat portali.
   
2. 
   www.lex.uz – O’zbekiston Respublikasi Qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasi.
   
3. 
   www.economist.com
   
4. 
   www.worldeconomics.com
   
5. 
   www.tradingeconomics.com
   
6. 
   http://grad-schools.usnews.rankingsandreviews.com/best-graduate-schools/top-’umanities-schools/economics-rankings
   
7. 
   www.ereport.ru - Obzornaya informatsiya po mirovoy ekonomike
   
8. 
   www.stplan.ru - ekonomika i upravlenie
   
9. 
   www.catback.ru - nauchnie stati i uchebnie materiali po ekonomike