AVECO usulida materiallarni baholash tartibi
Material sarfi
|
Miqdori
|
Narxi (so’m)
|
Qiymati
(m.so’m)
|
1-partiya
|
1000
|
600
|
600
|
2-partiya
|
1700
|
800
|
1360
|
3-partiya
|
100
|
900
|
900
|
Jami sarflangan material
|
2800
|
788.8
|
2207
|
Ombordagi qoldiq
|
1400
|
788.8
|
1103
|
Hozirgi kundagi pulning qadrsizlanish davrida reja baholarini qo’llash tavsiya qilinmaydi. Bunday vaqtda FIFO va AVECO usullarini qo’llash ma’qul.
Bugungi kunda materiallarni ishlab chiqarishga hisobdan chiqarishda
4-BHMSning 17 –bandiga muvofiq FIFO usulini qo’llashni tavsiya qilinadi. Bu usulda birinchi navbatda sotib olingan tovar-material zaxiralar birligi birinchi sotiladi yoki ishlab chiqarishga sarflanadi va demak davr oxiriga qolgan tovar-material zaxiralari – bu oxirgi sotib olingan yoki ishlab chiqarilganlardir.
FIFO usulida materiallarni baholash tartibi
Material sarfi
|
Miqdori
|
Narxi (so’m)
|
Qiymati
(m.so’m)
|
1-partiya
|
1000
|
600
|
600
|
2-partiya
|
1700
|
800
|
1360
|
3-partiya
|
100
|
900
|
900
|
Jami sarflangan material
|
2800
|
|
2860
|
Ombordagi qoldiq
|
1400
|
900
|
1260
|
Хalqaro andazalar tomonidan ТMZni hisobga olish va baholashda LIFO usulidan foydalanishga ruxsat berilgan. Bu usulda oxirgi navbatda sotib olingan tovar – material zaxiralar (ТMZ) birligi birinchi sotiladi yoki ishlab chiqarishga sarflanadi, demak davr oxiriga qolgan tovar – material zaxiralari birinchi sotib olingan yoki ishlab chiqarilganlardir.
LIFO usulida materiallarni baholash tartibi
Material sarfi
|
Miqdori
|
Narxi (so’m)
|
Qiymati
(m.so’m)
|
1-partiya
|
1500
|
900
|
1350
|
2-partiya
|
1300
|
800
|
1040
|
3-partiya
|
-
|
-
|
-
|
Jami sarflangan material
|
2800
|
|
2390
|
Ombordagi qoldiq
|
400
1000
|
800
600
|
320
600
|
Jami qoldiq
|
1400
|
|
920
|
Shunday qilib, xo’jalik yurituvchi subyektlarda materiallarni ishlab chiqarish xarajatlariga hisobdan chiqarish va materiallarni baholash usuli ularning hisob siyosatida o’z aksini topmog’i lozim.
2. Materiallarning harakatini rasmiylashtirish va ularning sintetik hisobini tashkil etish.
Materiallarning sintetik hisobi. Materiallarining sintetik hisobini yuritish uchun 21-son BHMS da quyidagi schyotlar ko‘zda tutilgan.
1010 «Xom –ashyo va materiallar». Ushbu schyotning debetida asosiy va yordamchi xom-ashyo va materiallarning, qayta ishlov uchun tayyorlangan qishloq xo‘jalik mahsulotlarining, yem-xashak va to‘shash materiallarining boshlang‘ich qoldig‘i va ularni turli manbalardan kelib tushush evaziga ko‘payishi, kreditida esa – materiallarning ishlab chiqarishga sarfi va boshqa chiqimlari natijasida kamayishi tannarx yoki sof sotish qiymatlaridan eng kichik bo‘lgan qiymatda aks ettiriladi.
1020 «Sotib olingan yarim tayyor mahsulotlar va butlovchi buyumlar». Ushbu schyotning debetida yarim tayyor mahsulotlar, butlovchi buyumlar, qurilish detallari va konstruksiyalarining mavjud qoldiqlari va ularni chetdan sotib olish evaziga ko‘payishi, kreditida esa – ularning ishlab chiqarishga, qurilishga sarfi va boshqa chiqimlari natijasida kamayishi tannarx yoki sof sotish qiymatlaridan eng kichik bo‘lgan qiymatda aks ettiriladi.
1030 «Yoqilg‘i». Ushbu schetning debetida mavjud neft mahsulotlari, yoqilg‘i-moylash materiallarining (neft, benzin, kerosin, dizel yoqilg‘isi, moylar va boshqalar), gazsimon yoqilg‘i turlarining (gaz va gazolin), shuningdek qattiq yoqilg‘i turlarining (ko‘mir, o‘tin va boshqalar) qoldig‘i va ularni chetdan sotib olish evaziga ko‘payishi, kreditida esa – ularning ishlab chiqarish va boshqaruvga sarfi, shuningdek boshqa chiqimlari natijasida kamayishi tannarx yoki sof sotish qiymatlaridan eng kichik bo‘lgan qiymatda aks ettiriladi.
1040 «Ehtiyot qismlar». Ushbu schetning debetida mashina va mexanizlar, transport vositalarini ta’mirlash uchun zarur bo‘lgan ehtiyot qismlari, avtomobillarning zahiradagi shinalarining mavjud qoldig‘i va ularni chetdan sotib olish evaziga ko‘payishi, kreditida esa – ularning ishlab chiqarish va boshqaruvga sarfi, shuningdek boshqa chiqimlari natijasida kamayishi tannarx yoki sof sotish qiymatlaridan eng kichik bo‘lgan qiymatda aks ettiriladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |