Ishlab chiqarish va tovar ayirboshlash

1. ISHLAB CHIQARISH VA TOVAR AYIRBOSHLASHNING UZLUKSIZLIGI

Korxonaning moddiy ishlab chiqarish sohasidagi faoliyati asosan ikki muhim bosqichni o‘z ichiga oladi: mahsulot ishlab chiqarish;

mahsulotni sotish va ishlab chiqarish uchun zarur komponentlarni sotib olish (ayirboshlash).
Birinchi bosqich bevosita korxona miqyosida, ikkinchi bosqich esa, korxonadan tashqarida amalga oshiriladi.
Ishlab chiqarish jarayoni ayirboshlash (sotib olish va sotish) dan boshlanadi, shu asosda olib boriladi va u bilan tugay-di: sotib olingan xom ashyo va materiallar yollanma ishchilar, sotib olingan energiya, yoqilgi va mehnat qurollari yordamida bozorda sotish uchun yangi tovarga aylantiriladi, - «tovar - pul - tovar - pul» aylanmasi cheksizdir.
Zamonaviy ishlab chiqarishning asl mohiyati uzluksiz ayir-boshlashdir. U faqat iste’mol uchun amal qiladi, iste’mol qilinadigan resurslarni olish uchun esa mablag‘ bo‘lishi lozim. Ishlab chiqarish korxonasi bozorda o‘z mahsulotlarini sotish orqali bu mablag‘ga ega bo‘ladi.
Shunday qilib, ishlab chiqarish tovar ayirboshlashning harakatlantiruvchi kuchi bo‘lib, ayni paytda bozorning boshqaruvchisi hamdir. Shundan kelib chiqqan holda ishlab chiqarish bilan bevosita bog‘liq bo‘lgan bozor uning qonunlariga bo‘ysunadi va uning tomonidan boshqariladi, ish­lab chiqarish vujudga keltiradigan tovarlarsiz esa bozor yo‘qolib ketadi.
Ishlab chiqarish nima? Bu - inson uchun iste’molga yaroqsiz bo‘lgan va u yetisha olmagan narsalarni inson uchun foydali va kerakli mahsulotlarga aylantirish usulidir.
Tabiat xom ashyo resurslarini foydali tovarga aylantirish ishlab chiqarish jarayonida tabiat kuchlari va qonunlarini yaxshi bilish va ulardan samarali foydalanishga asoslangan. Ishlab chiqarish atrof muhitda mavjud va unga bo‘ysunayotgan tabiiy resurslarga bevosita bog‘liqdir. Inson bu qonunlarni bilishi, ularni egallashi, foydalanishi mumkin, lekin ularni o‘zgartira olmaydi.
Inson ishlab chiqarishni tashkil etar ekan, hayot tarzi va talablaridan kelib chiqadigan o‘z maqsadlarini ko‘zda tutadi. Bunda ishlab chiqarish bevosita insonga va uning hayotini boshqaradigan, ya’ni jamiyatning rivojlanish qonunlariga, aniqrog‘i insonlar iste’moliga asoslangan qonunlarga bo‘ysunadi. Shuningdek, moddiy ishlab chiqarish sohasidagi qonunlar 2 sinfga bo‘linadi: tabiat qonunlari va jamiyatning rivojlanish qonunlari. Ular o‘zaro bir-birini to‘ldiradi, shu asosda ishlab chiqarish rivojlanadi va ayni vaqtda iqtisodiyot sohasida odamlar o‘z munosabatlarini va aloqalarini shakllantiradilar.
Iqtisodiy islohotlar ular qanday nomlanishidan qati nazar, ishlab chiqarish sohasidagi islohotlardir. Agar ishlab chiqarishga bevosita ta’sir qilinmasa, amalga oshiriladigan o‘zgarishlarning natijasi sezilarli darajada bo‘lmaydi.