Ishki eriklik basqariw Joba : Ishki erk

4. Erk akt jáne onıń quram.

Hár qanday shıdamlılıqlik háreket barinen burın adam aldında tuwılatuǵın maqsetti talap etedi. Adam ol yamasa bul háreket arqalı nege jetiwshi ekenligin tusinip jetedi. Ol óz jaǵdayın ózgertiwi kerekligin,

qanday da mútajliklerdi qandirilishi zárúr ekenligin tusinip jetedi. Bul ne nátiyjesinde adam arnawlı bir maqsetke umtılıp atırǵanın, onıń belgilengen maqsetin ámelge asırıwǵa ne májbúrlewin túsintiriwshi háreket motivları bolıp tabıladı.
Erktin' háreket basqıshları
Maqset hám o'nga erisiwge umtılıw
Maqsetke erisiwdiń bir neshe múmkinshiliklerin ańǵarıw
Múmkinshiliklerdi bekkemleytuǵın hám biykarlaw etiwshi motivlardıń payda bolıwı
Motivlar gúresi
Múmkinshiliklerden birin tańlaw, qarar qabıllaw qarardı jırlaw
Ádetde adamdıń aldında ol yamasa bul xildagi tartıw ózgeshelikine iye bolǵan túrli motivlar (maqsetler) payda boladı. Adamǵa bul maqsetlerdi tańlawǵa, olardıń maqulligini yamasa noma'qulligini, onıń házirgi turmıs ushın yamasa keyinirek áhmiyetin bahalawǵa hám házirgi payıt ushın eń kerekli
yamasa eń áhmiyetlisin belgilep ajıratıp alıwǵa tuwrı keledi. Mine sol munasábet menen shıdamlılıqlik hárekettiń zárúrli basqıshı, yaǵnıy qoyılǵan maqsetke qanday erisiwdi, oǵan erisiw jolları qanday bolıwın, bul
maqsetke qanday jollar aparıwın oylaw basqıshı payda boladı. Áne sol processlerdiń hámmesi óz mánisi tárepinen shıdamlılıq akti quramına kirgen intellektuallıq (intellektual ) jaǵdaylar dep ataladı. Shıdamlılıqlik aktning
haqıyqıy baslanıwı ushın málim bir sheshimge keliw kerek. Kóbinese sheshimge keliwde motivlar gúresi payda boladı. Mısalı, qánigelikti ózgertiw niyetindegi jańa qánigelikten hám ishki qánaatlanıw umididan
waz keshiw kerekpe yamasa kerisinshe, múmkinshiligi tuwılıp atırǵan qımbatlı keleshek ushın óziniń basqa mútajliklerinen waz keshiw kerekpe, degen motivlar gúresi payda boladı. Mısalı, jaxsı kórgen qızı menen
kinoǵa barıw hám kútpegende qattı awırıp qalǵan yakin kisisine járdem beriw ortasındaǵı motivlar gúresi
keskin parıq etedi.
Motivlar gúresi nátiyjesinde sheshimge keliw payda boladı. SHubhalanish hám ikkilanishlarni shetke jıljıtıp tastap, qarardı ámelge asırıw kerek boladı. Qabıl etilgen qarar tuwrıdan-tuwrı ámelge
asırilavermaydi. Qabıl etilgen qarardı orınlaw ushın taǵı sanalı túrde shıdamlılıqni jumısqa salıp zor beriw kerek. Shıdamlılıqlik zor beriwdi sanalı saldamlılıq formasında sezim etedi. Bunday saldamlılıq shıdamlılıqlik háreketke ótiw menen tarqalıwı múmkin. Qabıl etilgen qarardı zor beriw menen jırlaw shıdamlılıqdiń zárúrli belgisin quraydı. Zor beriw júdá zárúrli ayrıqshalıqlardıń biri bolıp, bul ózgeshelik arqalı shıdamlılıqlik
háreketler sabırsız háreketlerden parıq etedi. Shıdamlılıqlik zor beriw motivlar gúresi hám sheshimge keligende bilinedi. Bunday zor beriw pikirlew procesin jumısqa salıp, talqılaw yurgizishda, kereksiz sezimlerdi engishda óz ańlatpasın tabadı. Shıdamlılıqlik zor beriw hám shıdamlılıqlik háreket maqsetke erisiw
jolında ushraytuǵın tosqınlıqlardı engishda kórinetuǵın boladı. (biyparqlıq, erinsheklik). Shıdamlılıqlik zor beriw quralı menen áwele organizmdiń passiv jaǵdayın ózgertirip, onı aktiv jaǵdayǵa keltiriw kerek. Mısalı,
jatqan adamdıń turıw - túrmesligi. Shıdamlılıqlik zor beriw quralı menen intellektual iskerlik aktiv jaǵdayǵa keltiriledi. Mısalı, student yamasa oqıtıwshı sabaq baslanıwı menen shıdamlılıq kúshin jumısqa salıp, dıqqatın bir
jayǵa toplap, shıdamlılıqdiń turaqlılıǵındı saqlap, oylaw hám este qaldırıw processlerin kúshaytadı.
Kisi óz aldına qoyǵan maqsetti ámelge asırıwǵa qarsılıq qılıp atırǵan tosqınlıqlardı engadi, haqıyqatlıqtı maqsetine muwapıq ózgertiredi. Kisi shıdamlılıqlik zor beriw hám shıdamlılıqlik háreket járdemi menen
social qımbatqa iye bolǵan jańa zatlar : oy, fabrikalar, zavodlar, jollar, mashinalar, kórkem óner dóretpeleri hám basqalardı jaratadı.