Ishchi kuchi,uning bandligi va ishsizlik

Ishchi kuchi,uning bandligi va ishsizlik

Ishchi kuchi,uning bandligi va ishsizlik

EK-54 guruh talabalari Erkaboyev Xusniddin, Safarov Yoqub, Alimuradov Xojakbar, Madrimov Muhammadali

Iqtisodiyot nazariyasi.oraliq 2-semestr

Ishsizlik va uning turlari.Ishsizlik darajasini aniqlash

• 
  Ishsizlik va uning turlari.Ishsizlik darajasini aniqlash
  
• 
  O’zbekistonda ishchi kuchi bandligini ta’minlash va ishsizlarni ijtimoiy himoyalash borasidagi davlat siyosatining asosiy yo’nalishlari.
  

REJA

Ishsizlik - mamlakatdagi mavjud ishchi kuchi bir qismining foydalanilmay qolishini namoyon etuvchi ijtimoiy-iqtisodiy hodisa.

Mehnatga layoqatli bo’lib, ishlashni xohlagan ishchi kuchining ish bilan ta’minlanmagan qismi ishsizlar deyiladi.

Ishsizlar — o’n olti yoshdan to pensiya bilan ta’minlanish huquqini olishgacha bo’lgan yoshdagi haq to’lanadigan yoki daromad keltiradigan mashg’ulotga ega bo’lmagan,ish qidirayotgan va ish taklif etilsa,unga kirishishga tayyor bo’lgan yoxud kasbga tayyorlashdan,qayta tayyorlashdan o’tishga yoki malakasini oshirishga tayyor bo’lgan mehnatga layoqatli shaxslar(bundan ta’lim muassasalarida ta’lim olayotganlar mustasno)
O’zbekiston Respublikasi Mehnat kodeksi 60-modda
Namoyon bo‘lish xususiyati va vujudga kelish sabablariga ko‘ra ishsizlik quyidagi turlarga bo’linadi
ISHSIZLIK
Turg’un
yashirin

regional

texnologik
friksion
tarkibiy

institutsional

siklik

Friksion (oraliq) ishsizlik

• 
  bir ishdan bo‘shab yangi ishga joylashgunga qadar bo‘Igan davrdagi ishsizlik
  

Tarkibiy ishsizlik

• 
  Yangi kasb va mutaxassislikni o‘zlashtirib yoki boshqa joyga ko‘chib o‘tib, yangi ishga joylashgunga qadar boigan ishsizlik
  

Friksion ishsizlik

Tarkibiy ishsizlik
Tabiiy ishsizlik
Siklik ishsizlik

• 
  iqtisodiy siklning inqiroz fazasi bilan bogiiq bo‘lib, u ishlab chiqarishning pasayishi va yalpi talabning qisqarishi natijasida vujudga keladi.
  

Institutsional ishsizlik

• 
  ishchi kuchi bozori infratuzilmasi, ya’ni ishchi kuchini ish bilan ta’minlashga xizmat ko‘rsatuvchi muassasalarning yetarli darajada rivojlanmaganligi yoki samarali faoliyat ko‘rsatmasligi natijasida paydo bo’ladi.
  

Texnologik ishsizlik

• 
  ishlab chiqarish jarayoniga texnologik usullarning kirib kelishi bilan bog’liq bo’ladi.
  

Xududiy ishsizlik

• 
  muayyan hududdagi tarixiy, demografik, madaniy, milliy va ijtimoiy-ruhiy xususiyatdagi bir qator omillar ta’siri ostida ishchi kuchi talabi va taklifi o‘rtasidagi nomutanosiblik natijasi hisoblanadi.
  

Yashirin ishsizlik

• 
  ish kuni yoki ish haftasi davomida to‘liq band bo’lmaslik xos.
  

Turg’un ishsizlik

• 
  mehnatga layoqatli ishchilarning ish joyini yo‘qotgan, ishsizlik bo‘yicha nafaqa olish huquqidan mahrum bo‘lgan va faol mehnat faoliyatiga hech qanday qiziqishi bo‘lmagan qismini qamrab oladi.
  

Ishsizlik darajasi ishsizlar soning ishchi kuchi tarkibidagi foizi sifatida hisoblanadi:

Ishsizlikning oqibatlari.ouken qonuni

• 
  uning ta’sirida ishlab chiqarilmay qolgan mahsulot hajmi orqali baholanadi. Iqtisodiyot barcha ishlashni xohlagan va ishlay oladiganlar uchun yetarli miqdorda ish joylarini yaratish holatiga ega boimasa mahsulot ishlab chiqarish potensial imkoniyatining bir qismi yo‘qotiladi. Iqtisodiy adabiyotlarda bu yo‘qotish yalpi ichki mahsulot (YalM) hajmining orqada qolishi si­fatida aniqlanadi hamda u haqiqiy YalMning potensial YalMdan kam bo’lgan hajmi sifatida ko‘rinadi. Ishsizlik darajasi qanchalik yuqori bo’lsa, YalM hajmining orqada qolishi shunchalik katta bo’ladi.
  

Ouken qonuni

agar ishsizlikning haqiqiy dara­jasi uning tabiiy darajasidan bir foizga ortiq bo‘lsa, YalM hajmining orqada qolishi 2,5 foizni tashkil qilishini ko‘rsatadi.

Oilaviy biznes va kichik xususiy korxonalarni rivojlantirishni jadallashtirishni ta’minlash
Ishlab chiqarish klasterlarini kengaytirish asosidagi kooperatsiyani rivojlantirish imkoniyatlaridan keng qamrovli foydalanish
Mahalliy xomashyoni puxta qayta ishlashga va tayyor ,raqobatga bardoshli mahsulot ishlab chiqarishga yo’naltirilga yengil va oziq-ovqat qayta ishlash sanoatining ko’p mehnat talab qiladigan tarmoqlarini jadal rivojlantirish
Xizmat ko’rsatish sohalaroini rivojlantirish,qishloq joylarda qishloq xo’jaligiga taalluqli bo’lmagan bandlik sohalarini kengaytirish masalalrini hal etishga e’tiborni kuchaytirish
Ishsizlarni kasbiy o’qitish va jamoat ishjlari tizimlarini takomillashtirish bilan shug’ullanadigan xizmatlat ishini faollashtirish

Mamlakatimizda ishchi kuchi bandligi samaradorligini ta’minlash uchun davlatni bandlik siyosatini ng quyidagi yo’nalishlarini kuchaytirish madsadga muvofiqdir

E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT
http://fayllar.org