Ишчи кучини такрор ҳосил қилиш

Ишчи кучи товар эканлигининг илмий асоси

• Ишчи кучининг ҳам ҳудди товар каби иккита ҳусусияти мавжуд

• булар

• Филипс эгри чизиғининг моҳияти

• Унга кўра

• Меҳнатга лаёқатли аҳоли умумий сонида ишсизларнинг улуши қанчалик оз бўлса, нархларнинг инфляция таъсири остидаги ўсиш суръатлари шунчалик юқори бўлади. инфляция даражасини 1%га пасайтириш учун ишсизликни 2%га ўстириш лозим бўлади.

• Ишсизлик даражаси

• Ишсизлик ва унинг турлари. Ишсизлик даражасини аниқлаш.

• Улар меҳнатга лаёқатли бўлиб, ишлашни хоҳлаган, лекин иш билан таъминланмаганлар.

• Ишсизлик турлари

• Ишсизлик даражаси

• Бу ишсизлар сонининг ишчи кучи таркибидаги улушидир.

• Ўзбекистонда ишчи кучи бандлигини таъминлаш ва ишсизларни ижтимоий ҳимоялаш борасидаги давлат сиёсатининг асосий йўналишлари.

Йиллар	Ишсизлар сони, минг киши	Шундан:
		Расмий равишда рўйхатга олинган ишсизлар		Мустақил равишда иш қидираётганлар
		сони, минг киши	улуши, %	сони, минг киши	улуши, %
2000	421,4	35,4	8,4	386,0	91,6
2001	462,8	37,5	8,1	425,3	91,9
2002	448,2	34,8	7,8	413,4	92,2
2003	430,5	32,2	7,5	398,3	92,5
2004	425,0	34,9	8,2	390,1	91,8
2005	410,3	27,7	6,8	382,6	93,2
2006	391,5	25,5	6,5	366	93,5
2007	557,4	23,2	4,2	534,2	95,8
2008	623,3	16,9	2,7	606,4	97,3
2009	601,4	20,1	3,3	581,3	96,7
2010	658,2	16,2	2,5	642	97,5
2011	622,4	12,9	2,1	609,5	97,9
2012	626,3	6,0	1,0	620,3	99,0
2013	639,7	5,4	0,8	634,3	99,2
2014	687,0	3,4	0,5	683,6	99,5
2015	709,4	2,7	0,4	706,7	99,6
2016	724,0	4,9	0,7	719,1	99,3
2017	837,0	14,4	1,7	822,6	98,3
2018	1 368,6	32,3	2,4	1 336,3	97,6

• Ўзбекистон Республикаси меҳнат бозорида ишсизлик тенденциялари
• (минг киши ҳисобида)*

Ишсизлик даражаси, %	Индикаторнинг сифат баҳоси
10 дан юқори	салбий даража
6-10	ўртача даража
3-6	мўътадил даража
3 дан кам	паст даража

Ишсизликнинг ижобий жиҳатлари

• ходимларни меҳнат унумдорлигини оширади
• ходимларни меҳнатга муносабатларини яхшилайди
• фуқаролар билим олиш ва малакаларини ошириб боришга ҳаракат қилади
• иш берувчиларни паст иш ҳақида ўз истакларидаги ходимни ёллаш имкониятлари

Ишсизликнинг салбий жиҳатлари

• Иқтисодий жиҳатдан
• ишсизлик ортиши натижасида ЯИМнинг камайиши (А. Оукеннинг қонунига кўра ишсизлик даражасининг 1 фоиз ошиши ЯММни 2,5 фоизга камайтириши мумкин),
• ҳукуматнинг ишсизларга қиладиган нафақа, касбга тайёрлаш, малака ошириш харажатлари ортади,
• айрим ҳолларда меҳнат бозорида кераксиз мутахассислик тайёрлаш учун ҳукумат ва фуқароларнинг харажатлари ортади,
• аҳоли даромади ва турмуш даражаси пасаяди;

2. Ижтимоий жиҳатдан

• 2. Ижтимоий жиҳатдан
• ишсизлик шахснинг ижтимоий мавқеини пасайтиради,
• узоқ давом этадиган ишсизлик фуқароларнинг ҳукуматга норозилигини уйғотади ва кучайтириб боради,
• аҳоли орасида жиноятчилик ортади,
• ходимларда эртанги кунга ишонч йўқолади,
• иш берувчиларнинг ходимларни рағбатлантириш, меҳнатни муҳофаза қилиш, меҳнат шароитларини яхшилаш тадбирлари сустлашади;

3. Психологик жиҳатдан

• 3. Психологик жиҳатдан
• ишсиз шахс ўз билим ва кўникмаларини йўқотиб боради,
• ҳамиша руҳан тушкунлик ҳолатида бўлади,
• ўзини оила ва жамиятда ортиқча ҳис қилади,
• оилаларда нотинчлик юзага келади,
• ажралишлар сони ортади.

ЎЗБЕКИСТОН МЕҲНАТ БОЗОРИ СТРУКТУРАСИ

• 400 (5%)

• 2 386 (26%)

• 984 (11%)

• 2 276 (25%)

• 3 022 (33%)

• Олий маълумот талаб этиладиган касблар

• Касбий маълумот талаб этилмайдиган касблар

• Ўрта махсус профессионал таълим талаб этиладиган касблар

• Ўрта профессионал таълим талаб этиладиган касблар

• Бошланғич профессионал таълим талаб этиладиган касблар

• 77

• ЎИЧМ* да ўргатиладиган касблар

• ЎЗБЕКИСТОН МЕҲНАТ БОЗОРИ СТРУКТУРАСИ

• 77 (0,85%)

• Изоҳ: * ЎИЧМ – умумтаълим мактабларида ташкил этилган 10-11 синф давомида касбга ўргатиш (408 соат)
• Хизматчиларнинг асосий лавозимлари ва ишчилар касблари классификатори (ВМ 2017 йил 4 октябридаги 795 сонли қарори)

• Жами 9068 та