Ish va issiqlik miqdori. Termodinamikaning 1-qonuni. Ideal gazlarning issiqlik sig’imi. Qaytar va qaytmas jarayonlar •

Aylanma jarayonlar.
• Ketma-ket keluvchi bir necha jarayonlardan so`ng tizimning boshlang`ich holatiga qaytib kelishiga aylanma jarayon deyiladi. Issiqlik mashinalarini samaradorlik darajasi f.i.k. deb ataladigan kattalik bilan aniqlanadi.

.Тermodinamikaning ikkinchi bosh qonuni.
• Agar ishlovchi jismni biror tashqi manbadan olgan issiqlik miqdori Q1 bo`lib sovitgichga berilgan issiqlik miqdori Q2 bo`lsa bu mashinaning f.i.k

• . Bunda agar Q2=0 bo`lsa = 100% bo`ladi. Bu esa eng foydali mashinadir. Mashinaning f.i.k. 100% bo`lishi uchun ishlovchi jismning ichki energiyasi to`liq ishga aylanishi kerak.
• Buning uchun harorati past bo`lgan jism o`z energiyasini to`g`ridan to`g`ri harorati yuqori bo`lgan jismga uzatishi kerak. Bu mumkin emas. Bu termodinamikaning II-qonuni bo`lib, buni birinchi bo`lib fransuz fizigi Saddi Karno 1824 yilda isbotlab berdi

Termodinamika 2-qonuni tabiatda sodir bo`ladigan jarayonlarning amalga oshishi mumkin bo`lgan yo`nalishini aniqlaydi.

Kelvin: Tizimga tegishli bo`lgan eng sovuq jismning issiqligini ishga aylantira oladigan mashina yaratib bo`lmaydi.

Termodinamika 2-qonuni quyidagicha tariflanadi M.Plank: Birdan-bir natijasi issiqlik miqdorini ishga aylantirishdan iborat bo`lgan davriy jarayon amalga oshmaydi. Klauzius: Issiqlik miqdori o`z-o`zidan kamroq isigan jismdan ko`proq isigan jismga o`ta olmaydi.

Karno sikli va uning ideal gaz uchun foydali ish koeffitsiyenti.
• S. Karno (1796-1832) f.i.k. eng yuqori bo`lgan ideal issiqlik mashinasining sxemasini taklif etdi. Karno yaratgan mashina 2 ta izotermik va 2 ta adiabatik jarayonlardan iborat sikllik mashinadir.


Karno sikli bo`yicha ishlaydigan mashina ideal mashina deyiladi
. Bunday mashinaning f.i.k. isitgich bilan sovitgichlarning haroratiga bog`liq. Mashina f.i.k. ni oshirish isitgich haroratini oshirib, sovitgich haroratini pasaytirish kerak.

.Тermodinamikaning uchinchi qonuni

• Тermodinamikaning uchinchi qonuni entropiyaning absolyut qiymatini aniqlaydi.
• Entropiya tizm holatining shunday funksiyasiki, bu funksiyaning qaytuvchan jarayondagi cheksiz kichik o`zgarishi shu jarayonda kiritilgan cheksiz kichik issiqlik miqdorinining tizim absolyut haroratiga nisbati bilan aniqlanadi.

• 1911 yilda M.Plank Nerst teoremasini takomillashtirib termodinamika III-bosh qonunini quyidagicha ta’rifladi:

• Absolyut nolga yaqinlashishda tizimning entropiyasi ham absolyut nolga intiladi