Irsiyatning xromosoma nazariyasi T. G. Morgan

Irsiyatning xromosoma nazariyasi T.G.Morgan

Tuzuvchi:Ergashev Otabek

Savollar:

• 1.Genlarning bog`langan holda irsiylanishi.
• 2.Birikkan genlar guruhlari.
• 3.Genlarning birikkan holatda bo`lishining buzulishi.
• 4.Genlar orasidagi masofani aniqlash.
• 5.Genetik xarita.
• 6.Jins genetikasi.Jinsga bog`liq belgilar.
• 7.Jins irsiy belgi,jinslar nisbati,jins hosil bo`lishini boshqarish.
• 8.Irsiyatning xromosoma nazariyasini o`rganish asosida qilingan xulosalar.

Genlarning bog`langan holda irsiylanishi.

Morgan drozofila pashshalarini chatishtirishdan olgan natijalari asosida quyidagi xulosaga keldi.

. Agar ikki juft genlar, ya’ni 4 ta gen 4 ta xromosomada joylashgan bo£lsa, jinsiy hujayralarning hosil bo£lishida bu genlarning har biri alohidaalohida gametalarga tushadi va mustaqil holda nasldan-naslga o£tadi.

Agar ikki juft allel genlar gomologik xromosomalarda, ya’ni 2 ta gen bitta xromosomada joylashgan bo£lsa, bu genlar keyingi avlodga birgalikda, ya’ni bir-biriga birikkan holda o £tadi.

Genlarning bog`langan holda irsiylanishi.

Birikkan genlar guruhlari.

Birikkan gen guruhlarining soni hujayradagi xromosomalar soni bilan aniqlaniladi va doimo gaploid to £plamdagi xromosoma soniga teng bo £ladi.

Birikkan gen gumhlari bir-biriaridan genlarning soniga qarab farq qiladi. Agar xromosomaning o‘lchami katta boisa undagi irsiy omil (gen) ham ko‘p boiadi, kichik b o isa genlar ham kam boiadi. Drozofila pashshasining 3 ta katta va bitta kichik xromosomasi bor

Birikkan genlar guruhlari.

Genlarning birikkan holatda bo`lishining buzulishi.

Genlarning birikkan holatda bo‘lishining buzilishi. Demak, bitta xromosomada joylashgan genlar o‘zaro birikkan boiib, shu xromosoma bilan birgalikda kelgusi avlodlarga oiadi.

Chalkashuv urg‘ochi organizmdan duragayga berilayotgan irsiy belgilarining qanday ohishiga katta ta’sir ko‘rsatadi. Chalkashuv paytida har bir xromotidaning faqat gomologik qismlarigina bir-birlari bilan almashadi.

Genlarning birikkan holatda bo`lishining buzulishi.

Genlar orasidagi masofani aniqlash.

Morgan xromosomalarning chalkashuvi va genlarning birikish hodisalari asosida genlar orasidagi masofani aniqlash usullarini topdi.

Xromosomalarni o‘rganish shuni ko‘rsatadiki, ular o‘rtasida boiadigan chalkashuv xromosomalarning har xil qismlarida boiishi mumkin ekan

Genlar orasidagi masofani aniqlash.

Genetik xarita.

Bitta xromosomadagi genlarning bir-biriga nisbatan qiyosiy joylashuvini tasvirlovchi chizmaga genetik xarita deyiladi

Hozirgi paytda somatik hujayralarni chatishtirish usuli yordamida odam xromosomalarining genetik xaritasini tuzish bp‘yicha judaLatta ishlar olib borilmoqda.

Genetik xarita.

Jins genetikasi.Jinsga bog`liq belgilar.

Jins, bu belgi va xususiyatlar to`plami bo`lib, avlodlar va ulardagi irsiy belgilarni jinsiy hujayralar (gametalar) orqali yuzaga chiqaradi. Har bir somatik hujayraning eng ahamiyatli belgilaridan biri undagi xromosomalarning juft sondaligidir. Juft bo`lgan xromosomalar birbirlariga juda o`xshash bo`ladi. Ammo faqat bir juft xromosoma birbiriga o`xshamaydi va ayrim organizmlarda bitta xromosomaning jufti bo`lmasligi ham mumkin

Jins genetikasi.Jinsga bog`liq belgilar.

Jins irsiy belgi,jinslar nisbati,jins hosil bo`lishini boshqarish.

Jinsni aniqlay olish mumkin boigan muddatiga ko‘ra organizmlarni uchta guruhga bolish mumkin. Birinchi guruhga jinsini ularning tuxum hujayralari uruglangan paytida aniqlash mumkin boigan organizmlar kirib (sut emizuvchilar, drozofila va hokazo), bunga jinsni aniqlashning singam usuli deyiladi.

Jins irsiy belgi,jinslar nisbati,jins hosil bo`lishini boshqarish.

Irsiyatning xromosoma nazariyasini o`rganish asosida qilingan xulosalar.

Irsiyatning xromosoma nazariyasiga ko`ra, belgilarning rivojlanishi xromosomadagi genlarga bog‘liq. M a’lumki, xromosoma oqsil va DNK dan tashkil topgan. Shunga ko`ra dastlab ayrim olimlar irsiy belgilarning yuzaga chiqishini oqsil molekulasiga bog‘lab tushuntirganlar. Birinchi boTib N.K.Kolsov xromosomaning yana shunday o‘ziga o`xshagan xromosomalarni hosil qilish xususiyatini undagi oqsil molekulasiga bogTab tushuntirdi.

Irsiyatning xromosoma nazariyasini o`rganish asosida qilinga xulosalar.

Xulosa:

Organizmlarning ko'payishi evolutsion tarzda takomillashib boruvchi jarayondir. Jonzotlar turli Lisulda ko`payadi, ularning barchasini jinssiz va jinsiy ko`payish xiliga bo`lish mumkin.

E`tiboringiz uchun raxmat