Irsiy kasalliklarning kelib chiqish sabablari

• ■Kosonsoy 2020

• Odamlardagi irsiy kasalliklarni tibbiyot genetikasi o`rganadi.
• Bunday kasalliklar xromosoma va gen mutatsiyalari tufayli paydo bo`ladi.

Irsiy kasalliklarning kelib chiqish sabablari

• .Genetik apparatdagi xatoliklar, ya`ni mutatsiyalar:
• Gen kasalliklari – genlarning zararlanishi
• Xromosoma kasalliklari –
• xromosomalar soni va sifati
• o`zgarishi

Irsiy kasalliklar kelib chiqishi mumkin bo`lgan holatlar:

• Qarindoshlar o`rtasidagi nikoh
• Ota-onalarning yoshlari kattali
• Og`ir metallar, yuqori toksinga ega bolgan moddalar ( dioksinlar,benzopiren)
• Ayrim dori-darmonlar
• Narkotiklar, alkogolizm
• Homiladorlik vaqtida virusli kasalliklarbilan og`rish

ODAMLARDA BIZGA MA`LIM 10 MINGDAN ORTIQ KASALLIKLAR ICHIDA 3-5 MINGTASI IRSIYAT BILAN BOG`LIQ

Gargolizm kasalligi bilan kasallangan bolaning tashqi tuzilisi

• Хgарактерный внешний вид больного

Bu Parijning Nortr-Damidagi mashxur gorgulye soborlari

GEMOFILIYA KASALLIGI

• Eng so`nggi ROSSIYA imperatori Nikolay II ning o`g`li shahzoda ALEKSEY gemofiliya
• Kasalligi bilan aziyat chekkan. Bu xastalikni shahzoda Aleksey o`zining katta buvisi,
• Angliya qirolichasi Viktoriyadan nasl qilib olgan.

«Дaun» sindromi

• Kasallik sababi: ona 30-40 yoshda bo`lishi, narkotiklar.
• Autosoma 21-juft xromosomaning bittaga oshishi. 47 ta
• Simptomlari: bemorning boshi va ko`zlari nisbatan kichik, yuzi keng, og`zi chala ochiq, aqli zaifroq, bepusht bo`ladi .
• Oqibati: Turli organlarning tug`ma poroki, aqliy qoloq va zaif.
• Davosi: Davosi yoq, topilmagan!

Shereshevskiy-Terner sindromi

• Sababi :Qarindoshlar o`rtasidagi nikoh,ota-onalarningyoshlari kattali,og`ir metallar, yuqori toksinga ega bolgan moddalar ,ayrim dori-darmonlar,narkotiklar, alkogolizm,homiladorlik vaqtida virusli kasalliklar bilan og`rish
• Belgilari: faqat qizlarda uchraydi , bo`yi past, bo`ynidan va peshonasigan sochlar o`sadi. Xromosomalar soni 45 ta
• Oqibati: Bepustlilik, 50 % - aqli zaiflik.
• Davosi: O`stiruvchi gormon.

«PATAU» sindromi

• 700 tadan 1 tada uchraydi. O`g`il bolalar ham qiz bolalar ham kasallik bilan tug`ilishi mumkin.
• Sababi: Qarindoshlar o`rtasidagi nikoh,ota-onalarningyoshlari kattali,og`ir metallar, yuqori toksinga ega bolgan moddalar ,ayrim dori-darmonlar,narkotiklar, alkogolizm,homiladorlik vaqtida virusli kasalliklar bilan og`rish
• Belgilari «заячья губа» или «волчья пасть»,
• Ko`zlar anamaliyasi, boshqa poroklar
• Ko`holatlarda o`lim bilan tugaydi.

Klaynfelter sindromi

• 1000 o`g`il bolalar ichida 2 ta uchraydi.
• Sababi: Qarindoshlar o`rtasidagi nikoh,ota-onalarning yoshlari kattali,og`ir metallar, yuqori toksinga ega bolgan moddalar ,ayrim dori-darmonlar,narkotiklar, alkogolizm,homiladorlik vaqtida virusli kasalliklar bilan og`rish
• Belgilari: Kasal odamning qo`l va oyoqlari haddan tashqari uzun, yelkasi chanog`iga nisbatan tor, badanida ayollarnikiga o`xshash yog` to`planadi. Balog`atga yetgandan so`ng aqliy rivojlanishdan bir oz orqada qoladi.

MARFAN Sindromi

• AR A XNODAKTELIYA Barmoqlarnig o`rgimachaksimon tuzilishga ega , ayrim soqlom va iqtidorli insonlarda ham uchraydi. Masalan: Paganini Anderson,Chaykovskiy

EDVARDS SINDROMI

• Sabab: yoshi o`tgan ayollardan tug`iladi.
• Belgilari: bo`yi past, bosh va yuz suyaklarinng anamaliyasi, yaxshi eshitmaydi chunki quloqlar yazshi rivojlanmaydi . Ko`zlari qisqa.
• Oqibati: Ichki organlar , yuz va tana defekti.

Irsiy kasaliklarni oldini olish uchun:

• Qarindoshlar o`rtasida nikoh tuzmaslik
• Avlodda irsiy kasalliklar kelib chiqish ehtimollarini tekshirish
• Homiladorlik vaqtida tekshirish ishlarini olib borish

O`ZINGIZNI VA BO`LAJAK FARZANDLARINGIZNI SOG`-SALOMAT BO`LISHINI TA`MINLANG!

Yangi mavzuni mustahkamlashda

• F - fikr S – savol M – misol U – umumlashtirish metodidan foydalanamiz.

• Sohibqiron Amur Temur avlodlariga qoldirgan o`gitlarida sunday deydi: “O`g`illarim, nabiralarim va yaqinlarimni uylantirmoq tashvishida kelin izlamoqqa e`tibor berdim. Bu ishni davlat yumushlari bilan teng ko`rdim. Kelin bo`lmish nasl-nasabi, odob-ahloqi, sog`lom va baquvvatligi bilan birga qusurlardan ham holi bo`lsagina, el-yurtga katta to`y-tomosha berib, kelin tushurdim."

• O`zbekiston 1-Prezidenti I.A.Karimov 1999 yil 7 dekabrda O`zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi kuniga bag`ishlangan tantanali marosimda so`zlagan nutqida “Farzandlari sog`lom yurt qudratli bo`ladi, qudratli yurtning farzandlari sog`lom bo`ladi”,”Sog`lom avlod deganda, shaxsan men, eng avvalo, sog`lom naslni tushunaman”,”Sog`lom bolani tug`ulishi, eng avvalo onaning sog`lig`iga bog`liq” deb ta`kidlab o`tdi. Odamdagi irsiy kasalliklarning kelib chiqish sabablari aniqlanmasdan, belgi-xossalarining avloddan-avlodga berilish qonunlarini bilmasdan turib, sog`lom avlodni dunyoga keltirish aslo mumkin emas.

UYGA VAZIFA :

• Mavzuni o`qib, 10 ta biologik diktant tayyorlash.
• Har bir o`quvchining o`z shajarasini yozib kelishi.

• E`tiboringiz uchun rahmat !