Irrigatsiya va melioratsiya

 
 
5.8.Bosimli yopiq sug’orish tarmoqlarining gidravlik hisobi 
1.Egiluvchan sug’orish quvurining gidravlik hisobi. 
Egiluvchan sug’orish quvurining diametri quyidagi bog’liqlik orqali 
aniqlanadi:
м
v
Q
D
эк
,
13
,
1


bu yerda, Q - egiluvchan sug’orish quvurining suv sarfi, m
3
/s; 
v - quvur boshidagi suv tezligi, egiluvchan quvurlar uchun 
с
м
v
/
5
,
1

. 

---

131 
Agar suvning loyqaligi 1,5 g/l dan katta bo’lsa 
с
м
v
/
0
,
2

deb qabul qilish 
mumkin.
2.Egiluvchan sug’orish quvurlaridagi teshiklarning diametri: 
м
h
q
d
э
,
48
,
3




bu yerda, q
e
- xar bir egatga beriladigan suv sarfi, m
3
/s; 
μ - suv sarfi koeffitsiyenti, polietilen quvurlar uchun μ = 0,6; 
h - teshikdagi pezometrik bosim, h = 2,8 · D
ek
, m. 
 
Tuproq o’zanli kanallar 
Kanallarni qurish va ekspluatatsiya qilish qulay bo’lishi uchun ular asosan 
trapetsiya shaklida bo’ladi. 
Er yuzasiga nisbatan joylashishiga qarab kanallar yarim qazilma-yarim 
ko’tarma, ko’tarma, sayoz va chuqur qazilma va qiyaliklardagi ko’ndalang 
qirqimga ega bo’ladilar. 
YArim qazilma-yarim ko’tarma qirqimlar kanallarning ishchi qismida 
ulardagi suv satxini sug’oriladigan yerlarning satxidan baland bo’lishini ta’minlash 
maqsadida qo’llaniladi. 
Novlar trapetsiya, to’g’ri to’rtburchak, yarim aylana va asosan parabola 
shaklidagi ko’ndalang kesim yuzasiga ega bo’lib, parabola shakli quyidagi 
bog’liqlik asosida aniqlanadi: 
y,
P
2
x
2



bu yerda
x
va 
y
- nov yuzasining koordinatalari; 
R
-parabola ko’rsatkichi.

---

132