Irrigatsiya va melioratsiya

 
 
Erni o’zlashtirish koeffitsiyenti (EO’K): 

---

45 
yerdan foydalanish koeffitsiyenti (EFK): 
 
III. Qishloq xo’jalik ekinlarining sug’orish rejimi 
3.1 Qishloq xo’jalik ekinlarining sug’orish rejimi 
Qishloq xo’jalik ekinlarining sug’orish rejimi bu ma’lum tuproq, 
gidrogeologik, iqlim va agrotexnika sharoitlarida o’simlik uchun zarur bo’lgan 
suv, havo, tuz va oziqlanish rejimlarini ta’minlaydigan sug’orish vaqtlari, 
muddatlari va normalarining majmuasidir. 
Maqbul sug’orish rejimi quyidagi talablarga javob berishi kerak: 
1.O’simlik rivojlanishining har bir fazasida suvga bo’lgan ehtiyojini 
qondirish va ma’lum agrotexnika darajasida muayyan ekindan yuqori va barqaror 
hosil olish; 
2.Tuproqda talab qilingan suv rejimini va u bilan bog’liq bo’lgan issiqlik, 
havo, tuz va oziqlantirish rejimlarini hosil qilish va rostlab turish; 
3.Tuproqning botqoqlanishiga, sho’rlanishiga va eroziyalanishiga yo’l 
qo’ymagan holda tuproq unumdorligini oshirish; 
4.Xo’jalikdagi reja topshiriqlariga asosan mehnatni tashkil etish va 
boshqalar. 
Qishloq xo’jalik ekinlarini sug’orish rejimi sug’oriladigan maydonning 
tabiiy - xo’jalik sharoitlariga bog’liq xolda quyidagilardan iborat: 
1.
Iqlim sharoitlari - havoning harorati va namligi, atmosfera yog’inlari 
miqdori va uning vaqt bo’yicha taqsimlanishi, bug’lanish jadalligi, shamollar va 
ularning kuchi, yo’nalish va takrorlanuvchanligi; 

---

46 
2.
Tuproq sharoitlari - mexanikaviy tarkibi, tuzilishi, suv-fizik xossalari, 
tuproqlarning sho’rlanish darajasi; 
3.
Gidrogeologik sharoitlari - sizot suvlarning joylashish chuqurligi va 
sho’rligi, sizot suvlarning oqib kelish va ketish sharoitlari, uning sathi va 
sho’rlanish darajalarining vaqt bo’yicha o’zgarib turish dinamikasi; 
4.
Xo’jalik - iqtisodiy sharoitlari - qishloq xo’jalik ekinlarini parvarish qilish 
agrotexnikasi, sug’orish va suv berish usullari, suv zahiralari bilan ta’minlanganlik 
darajasi va boshqalar. 
Sug’oriladigan dehqonchilikda tuproqda o’simlikka namlik yetishmasligi 
(taqchilligi) erta baxorda kuzatiladi, b hol namning ummiy bug’lanishga sarflanishi 
tufayli sodi bo’ladi (tuproqdan va ekinlardan bug’lanish).SHu tarzda, atmosfera 
yog’ingarchiliklari va tuproq osti suvlari oqimi tufayli tuproqda shakllangan tabiiy 
nam zahiralariasta – sekin atmosferaga chiqariladi va tig’iz davriga yetadi (ya’ni, 
namlikning sug’orish oldi chegarasi).Undan quyidagi o’simliklar sezilarli suv 
yetishmaslikika uchraydi,va oqibatida “suv ocharchiligi”davri boshlanadi,bu 
o’simlikning so’lishi va halokatga olib keladi.