Irgasheva durdona yakubdjanovna ma’luMotlar oMbori

7.2.2-rasm. 
Ma’lumot bazasi bilan ishlaydigan 
namunaviy ilova tuzilmasi.
Biznes mantiq

---

119
Nomaishiy
mantiq ilovani ishlatayotganda foydalanuvchi o‘z 
ekranida ko‘radigan ilova qismi bilan aniqlanadi. Bunga ilovani 
ishlash jara yonida foydalanuvchi ko‘rayotgan yoki to‘ldiriladigan 
bir nechta interfeys li ekran formalari kiradi. Bu qismga shuning-
dek, foydalanuvchi ekraniga chiqarilayotgan qandaydir oraliq ma-
salalarni yechish natijalari yoki ma’lumotnoma axborotlari kiradi:
• 
ekran tasvirlarini yaratish;
• 
ekran formalaridagi axborotlarni o‘qish va yozish;
• 
ekranni boshqarish.
Biznes-logika yoki xususiy ilova mantig‘i. Bu ilova kodining 
qismi bo‘lib, ilovaning aniq masalalarini yechishning xususiy al-
goritmlarini aniq laydi. Odatda bu kod har xil dasturlash tillarini 
ishlatib yoziladi, jumladan C,C++, Visual Basic va boshqalar. 
Ma’lumotlarni qayta ishlash mantig‘i bu ilova kodining qismi 
bo‘lib, ilova ichida ma’lumotlarni qayta ishlash bilan bevosita 
bog‘liq. Ma’lumotlarni bevosita MBBT boshqaradi. Ma’lumotlarga 
murojaatni ta’minlash uchun SQL tili ishlatiladi. 
Ma’lumotlarni boshqarish protsessori – bu bevosita MBBT. 
Odatda MBBT funksiyalari ilova biznes mantig‘idan yashiringan 
bo‘lishi kerak, lekin ilova arxitekturasini ko‘rish uchun ularni ilo-
vaning alohida qismi sifatida ajratish kerak. 
Markazlashgan arxitekturada ilovani bu qismlari yagona 
muhitda joylashadi va bitta bajariluvchi dastur ichida guruhla-
nadi. Kliyent va server jarayonlari o‘rtasida masalalar har xil 
taqsimlashishi mumkin.
Taqsimlash xarakteriga qarab maksimallashning quyidagi 
modellarini ajratib ko‘rsatish mumkin:
• 
taqsimlangan prezentatsiya;
• 
uzoqlashgan prezentatsiya; 
• 
taqsimlangan biznes mantiq;
• 
ma’lumotlarni taqsimlangan boshqarish;
• 
ma’lumotlarni uzoqlashgan boshqarish.
Bu shartli guruhlash ma’lumotlar bilan manipulatsiyalashda 
alohida masalalarni server va kliyent jarayonlari orasida qanday 
taqsimlanishi mumkunligini ko‘rsatadi.