Iqtisodiyoti

Qishloq xo‘jaligi tarmog‘ining asosiy ko‘rsatkichlari 
2016 
2017 
2018 
2019 
Qishloq, o‘rmon va baliq 
xo‘jaligi mahsuloti hajmi, 
mlrd. so‘m 
119726,7 154369,4 195095,6 
224265,9 
Shundan: 
Dehqonchilik 
61755,1 
83303,4 
98406,4 
111904,8 
Chorvachilik 
53844,1 
64895,9 
89019,2 
104378,3 
Qishloq, o‘rmon va baliq 
xo‘jaligi o‘sish sur’ati, o‘tgan 
yilga nisbatan foizda 
106,1 
101,2 
100,3 
103,1 
Shu jumladan: 
Dehqonchilikda 
105,7 
98,2 
95,8 
104,8 
Chorvachilikda 
107,0 
104,1 
105,7 
101,6 
Manba: O‘zbekiston Respublikasi Davlat statistika qo‘mitasi ma’lumotlari 
Agrosanoat 
majmuaning 
3-sohasiga
qishloq 
xo‘jaligi 
tarmog‘ining bir maromda faoliyat yuritishi va rivojlanishiga xizmat 
ko‘rsatuvchi sohalar kiritiladi. Jumladan, ekinlarni suv bilan 
ta’minlaydigan, yerlarning meliorativ holati yaxshilanishini ta’min 
etuvchi chora-tadbirlar tizimini amalga oshiradigan suv xo‘jaligi 
tarmog‘i; 
qishloq 
xo‘jaligida 
faoliyat 
yurituvchi 
tadbirkorlik 
subyektlariga yerlarni shudgorlash, ekinlarni ekish, ularga ishlov berish, 
yetishtirilgan hosilni yig‘ishtirib olish bilan bog‘liq bo‘lgan texnik 
xizmatlarni 
ko‘rsatuvchilar 
(muqobil 
mashina-traktor 
parklari); 
tarmoqqa zooveterinariya xizmatini ko‘rsatuvchilar; xasharotlarga, 
zararkurandalarga, begona o‘tlarga qarshi kimyoviy kurashish xizmatini 
ko‘rsatuvchilar; qishloq xo‘jaligida faoliyat yurituvchi tadbirkorlik 

---

66 
subyektlarini yoqilg‘i-moylash materiallari bilan ta’minlovchilar (neft 
bazalari tarkibidagi fermerlarni yoqilg‘i-moylash materiallari bilan 
ta’minlovchi shaxobchalar); qishloq xo‘jaligida faoliyat yurituvchi 
tadbirkorlik subyektlari elektr energiyasi bilan ta’minlovchi (“Hududiy 
elektr tarmoqlari”) korxonalar; ishchi-xizmatchilar uchun mehnat va 
dam olish sharoitlarini ta’minlovchi ijtimoiy sohalar va boshqa shu kabi 
sohalarni o‘z ichiga oladi.
2016-yil 24-oktabrda O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 
“O‘simliklarni himoya qilish va qishloq xo‘jaligiga agrokimyoviy 
xizmatlarni ko‘rsatish 
tizimini takomillashtirish 
chora-tadbirlari 
to‘g‘risida”gi PQ-2640-sonli qarori qabul qilingan edi. Ushbu qarorga 
ko‘ra, qishloq xo‘jaligini mineral o‘g‘itlar, o‘simliklarni himoya 
qilishning kimyoviy va biologik vositalari bilan ta’minlashning yaxlit 
tizimini yaratish, qishloq xo‘jaligi ekinlariga agrotexnik xizmat 
ko‘rsatish hamda zararkunandalar va kasalliklardan saqlash bo‘yicha 
xizmatlar sifatini yaxshilash maqsadida “O‘zagrokimyohimoya” 
aksiyadorlik jamiyati tashkil etilgan edi. Ushbu aksiyadorlik jamiyati 
zimmasiga quyidagi asosiy vazifalar yuklatilgan edi: 
•
qishloq o‘jaligini mineral o‘g‘itlar, o‘simliklarni kimyoviy va 
biologik 
himoya 
qilish 
vositalarini 
ta’minlash, 
chigirtka, 
zararkunandalar, o‘simliklar kasalliklari va yovvoyi o‘tlarga qarshi 
kurashish bo‘yicha yagona texnik va texnologik siyosatni olib borish; 
•
o‘simliklarni himoya qilish, zararkunandalar, o‘simliklar kasalliklari 
va yovvoyi o‘tlar bilan kurashish sohasida fermerlar va dehqon 
xo‘jaliklari, boshqa tashkilotlar hamda aholiga kompleksli agrokimyo 
xizmatlarini ko‘rsatish, shakllantirilgan buyurtmalar va kafolat 
shartnomalariga muvofiq qishloq xo‘jaligini mineral o‘g‘itlar bilan 
ta’minlash va boshqalar. 
“O‘zagrokimyohimoya” 
aksiyadorlik 
jamiyati 
“Qishloqxo‘jalikkimyo” hududiy aksiyadorlik jamiyati, Respublika 
o‘simliklarni himoya qilish va agrokimyo markazi hamda uning hududiy 
bo‘limlari, chigirtkaga qarshi kurashish bo‘yicha xizmatlar (“Chigirtka 
va qizil kapalakka qarshi kurashish xizmati” MChJ), O‘zbekiston 
o‘simliklarni himoya qilish ilmiy-tadqiqot instituti, Respublika 
agrokimyo stansiyasi va uning hududiy bo‘limlari, Respublika o‘quv-
ishlab chiqarish biolaboratoriyasining huquq va majburiyatlari bo‘yicha 
huquqiy voris sifatida tashkil etilgan edi. 
Prezidentimiz Sh.Mirziyoyev tashabbusi bilan qishloq xo‘jaligi 
tarmog‘iga bozor munosabatlarini joriy etishga alohida e’tibor berib 

---

67 
kelinmoqda. Jumladan, qishloq xo‘jaligi tarmog‘ida faoliyat yurituvchi 
tadbirkorlik subyektlariga mineral o‘g‘itlarning “O‘zagrokimyohimoya” 
aksiyadorlik jamiyati tomonidan yetkazib berilishi bozor tamoyillariga 
mos kelmas edi.
2021-yil 
25-may 
kuni 
Prezidentimiz 
Shavkat 
Mirziyoyev 
o‘simliklarni himoya qilish tizimini takomillashtirish chora-tadbirlari 
bo‘yicha yig‘ilish o‘tkazdi. O‘simliklar himoyasi – oziq-ovqat 
mahsulotlari sifati va xavfsizligini ta’minlash, eksport hajmlarini 
oshirishda 
juda 
muhim 
tizimdir. 
Ilgari 
bu 
ishlar 
birgina
“O‘zagrokimyohimoya” aksiyadorlik jamiyatiga yuklatilgan edi. Oxirgi 
yillarda mineral o‘g‘it va kimyoviy vositalar yetkazib berish bilan 
tadbirkorlik 
subyektlari 
ham 
erkin 
shug‘ullanmoqda. 
“O‘zagrokimyohimoya” xizmatlariga talab kundan-kunga kamayib 
bormoqda. Shu bois yig‘ilishda o‘simliklarni himoya qilish bo‘yicha 
yangi tizim tashkil etish, hududlarda bu boradagi xizmatlarni 
kengaytirish masalalari muhokama qilindi. “O‘zagrokimyohimoya” 
aksiyadorlik jamiyatini tugatib, uning vakolat va vazifalarini boshqa 
tuzilmalarga o‘tkazish taklifi bildirildi. Bunda, o‘simliklarni himoya 
qilish va chigirtkaga qarshi kurashish vazifasi O‘simliklar karantini 
davlat inspeksiyasiga o‘tkazildi. Tut parvonasiga qarshi kurashish 
Ipakchilik uyushmasi va uning tarkibidagi klasterlar hamda tuman 
hokimlariga yuklatiladi. Mineral o‘g‘itlar va kimyoviy vositalar bilan 
ta’minlash erkin bozor tamoyillari asosida to‘liq xususiy sektorga 
berilishi ta’kidlandi. Shuningdek, prezidentimiz biolaboratoriya va 
“o‘simliklar klinikalari”ni tashkil etib, malakali agronom va 
entomologlarni jalb etib, dalagacha yetib boradigan xizmatlar tizimini 
yo‘lga qo‘yish zarurligini ta’kidladi. Bunda har bir hududning iqlimi va 
sharoitidan kelib chiqib, ish tutish talabi qo‘yildi. Masalan, 
Surxondaryoda “beda qandalasi”, Buxoroda “vilt”, boshqa viloyatlarda 
“pomidor kuyasi” tarqalgan. Shuningdek, o‘simliklarni himoya qilish 
bo‘yicha xorij tajribasini o‘rganish muhimligi aytildi. 
Soha rivojini moliyaviy jihatdan qo‘llab-quvvatlashga “Agrobank” 
mas’ul etib belgilandi. Zamonaviy laboratoriyalar tashkil etish, uskuna 
va texnikalar sotib olish hamda xizmat ko‘rsatuvchi korxonalarning 
aylanma mablag‘i uchun birinchi bosqichda 150 mlrd. so‘mlik kredit 
liniyasi ochish vazifasi qo‘yildi.
O‘simliklarni himoya qilish sohasida xususiy sektorni qo‘llab-
quvvatlash masalasiga ham to‘xtalib o‘tildi. Tadbirkorlar xarid 
qiladigan laboratoriya jihozlari va boshqa uskunalar bo‘yicha kredit 

---

68 
foizining asosiy stavkadan oshgan qismi budjetdan qoplab berilishi 
hamda Tadbirkorlikni qo‘llab-quvvatlash jamg‘armasidan 50 foizgacha 
bo‘lgan qismiga kafillik ajratilishi qayd etildi. Shuningdek, tadbirkorlar 
tomonidan tuproq tarkibi va o‘simliklarni laboratoriyalarda tahlil qilish 
bo‘yicha fermer va dehqonlarga ko‘rsatilayotgan xizmatlar qiymatining 
30 foizi budjetdan qoplab beriladi. Biologik va kimyoviy xizmat 
ko‘rsatadigan tadbirkorlarga amaldagi soliq stavkalari 50 foizga 
kamaytiriladi. Prezidentimiz sohada ilm-fanni rivojlantirish va kadrlar 
tayyorlash masalasiga alohida e’tibor qaratish lozimligini ta’kidladi.
2021-yil 3-fevralda O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 
“Qishloq xo‘jaligida bilim va innovatsiyalar tizimi hamda zamonaviy 
xizmatlar ko‘rsatishni yanada rivojlantirish to‘g‘risida”gi PF-6159-sonli 
farmoni qabul qilindi. 
Farmonga ko‘ra, quyidagilar tashkil etilishi nazarda tutilgan: 
• 
2021-2022-yillarda O‘zbekiston Respublikasi Qishloq xo‘jaligi 
vazirligi huzurida tashkil etilgan Qishloq xo‘jaligida bilim va 
innovatsiyalar Milliy markazining Respublika agroxizmatlar markazi, 
Qoraqalpog‘iston Respublikasi va viloyatlar agroxizmatlar markazlari; 
• 
2022-yildan boshlab bosqichma-bosqich qishloq tumanlarida Milliy 
markazning tuman agroxizmatlar markazlari. 
Farmon bilan Qishloq xo‘jaligida bilim va innovatsiyalar tizimini 
2021-2025-yillarda ustuvor rivojlantirish konsepsiyasi tasdiqlandi. 
Konsepsiya doirasida, Milliy markaz huzurida 100 dan ortiq xizmatlarni 
ko‘rsatish tizimini yo‘lga qo‘yish nazarda tutilgan.