Iqtisodiyotda axborot-kommunikatsion texnologiyalar va tizimlar


“Iqtisodiyotda axborot-kommunikatsion texnologiyalar va tizimlar”



Download 4,13 Mb.
Pdf ko'rish
bet78/216
Sana31.12.2021
Hajmi4,13 Mb.
#238193
1   ...   74   75   76   77   78   79   80   81   ...   216
Bog'liq
MA'RUZA(IAKTT)

“Iqtisodiyotda axborot-kommunikatsion texnologiyalar va tizimlar” 
-46- 
 
 
operatsion tizimiga aylanganligi xech kimga sir emas. Xozirda, xatto yiliga ikki 
martalab yangilanib chikayotgan Linuksning turli tizimlari ham mavjud. Shu katorda, 
Fransiyadan chikayotgan "Mandriva" nomli operatsion tizimni tarkatish tuplami 
(distributivi) Linuks turdagi operatsion tizim bulib, 2003 yildan boshlab o'zbek tiliga 
ugirilib kelmokda. "Mandriva" asosida "Yosh dasturchilarni tayyorlash va kullab- 
kuvvatlash markaz"ida yangi operatsion tizim "DOPPIX" tuzilishi, milliy axborot 
texnologiyalar mutaxassislarini kiziktirib, shod etmokda. Lekin milliy operatsion 
tizim yaratilayotgan va ommaviy axborot vositalarda bu haqida xabarlar 
tarkatilayotgan bir vaktda Linuks operatsion tizimining tarixi o'zbek tilida yetarli 
ravishda yoritilgan emas. 
Linuksning  poydevori - GNU loyixasidir. Vakt utib, Yuniks XX asrning 80-yillarida 
kimmatbaxo tijorat mahsulotga aylanib kolgan yedi. Dasturchilar maxfiy guruxlarga 
bulinib,  bir-birlaridan  yangiliklarni  sir  tutishgan.  Bu  xolatga  karshi  chikkan 
Massachusets  Texnologik  Institutining  talabasi  va  haqeri  Richard  Stolmen  erkin  va 
ochik operatsion tizimni  yaratishga kirishadi. Haqerlarning "Barcha ma‘lumot erkin 
va  ochik  bulishi  kerak"  degan  ma‘lum  ta‘limotining  tarafdori  Stolmen  uzining 
loyixasiga  GNU  nomini  beradi.  GNU  -  rekursiv:  "GNU  -  Not  UNIX",  o'zbekcha 
ma‘nosi: "GNU - Yuniks Emas" kiskartmasi demakdir. Rekursiv degani - GNU nomi 
ochilsa,  "GNU  -  Not  UNIX"  chikadi,  GNU  kiskartmasi  kayta  ochilsa  yana  usha 
"GNU - Not UNIX" degan ma‘no chikaveradi.  Bu esa - haqer dasturchilarning nom 
berishda kandaydir xazil, original usuli buladi. Yangi tizim uchun Yuniks asos kilinib 
olingan  bulsa  ham,  Stolmen  loyixa  nomi  bilan  Yuniksdan  jiddiy  ravishda 
farqlanishini  ta‘kidlamokchi  bulgan.  U  loyixani  1983  yil  27  sentyabrda  butun 
dunyoga  e‘lon  kilgan.  E‘lonning  tulik  matnini  kuyidagi  manzil  buyicha  kurish 
mumkin:   
http://www.gnu.org/ gnu/initial-announcement.html. 
Loyixaning birinchi boskichida Stolmen uz oldiga kup tizimlarda ishlaydigan 
kompilyator (dastur yotuvchi) yaratish masalasini kuyyadi. Kompilyator - insoniy 
tilda yozilgan dasturni kompyuter tiliga ugiruvchi dasturdir. Lekin hammaga ayon: 
kompyuterda oddiy matnni yozish uchun ham muharrir dasturi zarur. Shunday kilib, 
loyixaning ichida birinchi yaratilgan dastur - Emacs matn muharriri bulgan. Emacs 
muharriri bilan boshka dasturchilar ham kizikkanlarida, Stolmen xoxlovchilarga 
pochta orkali dasturni 150 dollar pul evaziga junatgan. 
1985 yili Stolmen loyixa mablaFini boshkarish uchun Yerkin dasturiy Ta‘minot 
Fondini (Free Software Foundation - FSF) tashkil kiladi. Bu jamFarma orkali 
yaratilayotgan dasturlar sotilib, xayr-exsonlar kabul kilinadi va tuplangan mablaFlar 
loyixani kullab-kuvvatlashda sarflanadi. Shu yerda aytib utish lozim: "erkin va 
ochik" degani bu - dasturnining kodi ochik va u bilan erkin foydalansa buladi, lekin 
tarkatilinishi pulli bulishi mumkin. 
  1980 yillarda paydo bulgan Microsoft operatsion tizimi bilan kurollangan 
shaxsiy kompyuterlar 1990 yillarga kelib, kompyuter bozorida ustunlikka erishdi. 
Shaxsiy kompyuterlarning texnik imkoniyatlari yetarli kuvvatga ega bulmay Unix  
turli tizimlarini bunday kompyuterlarda kullab bulmas edi. Modomiki, shaxsiy 



Download 4,13 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   74   75   76   77   78   79   80   81   ...   216




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish