Iqtisodiyotda axborot-kommunikatsion texnologiyalar va tizimlar


“Iqtisodiyotda axborot-kommunikatsion texnologiyalar va tizimlar”



Download 4,13 Mb.
Pdf ko'rish
bet166/216
Sana31.12.2021
Hajmi4,13 Mb.
#238193
1   ...   162   163   164   165   166   167   168   169   ...   216
Bog'liq
MA'RUZA(IAKTT)

“Iqtisodiyotda axborot-kommunikatsion texnologiyalar va tizimlar” 
-- 
 
Quyi darajali dasturlash tili – protsessordagi jarayonni amalga oshiruvchi til. 
Ushbu  tillarda  dasturlar  yaratish  dasturlovchidan  maxsus  tayyorgarlikni  va 
maxoratni talab qiladi. Ushbu tillarda mashina kodlarida yoziladi. Ushbu dasturlar 
kompyuter    uchun  samarali  bo‗lsada,  inson  tomonidan  uni  o‗qib,  tushinib  olish 
juda qiyin hisoblanadi. Bunda dasturlovchi xotira adreslari bilan ishlashiga to‗g‗ri 
keladi.  
Ilk  bor  haqiqiy  dasturlash  tili  deb  e‘tirof  etilgan  til  –  1949-yilda  Mochli 
boshchiligida  yaratilgan  ShortCode  (qisqartirilgan  kod).  Bunda  ifodalarni  ikkilik 
sonlar  bilan  emas,  balkim  ikki  belgili  kombinatsiyalar  orqali  yozish  mumkin 
bo‗lgan. 
Assembler  tili  –  mashinaga  yo‗naltirilgan  til  bo‗lib,  mashina  tilini  belgilar 
bilan  tasvirlaydi va u  mnemonika  (ingl. mnemonic) deyiladi. Mnemonika  asosida 
tuzilgan  mashina  buyruqlari  mnemokod  (ingl.  Mnemonic  code  )  deyiladi.  Bir 
necha  mnemokodlarni  to‗plab,  ularni  makrobuyruq  sifatida  alohida  nomlab, 
keyinchalik uni nomi bilan chaqirib, qo‗llash mumkin bo‗ladi. Shunga qaramasdan 
ushbu tilda  ham  dasturlarni  tuzish  murakkab  va  hajmi  jihatidan  juda  katta  bo‗lib 
ketadi.  Lekin,  kompyuter  qurilmalari  bilan  ishlaydigan  dasturlar  uchun  juda 
samarali  hisoblanadi.  Shu  bois,  tushinarli  va  qulay  bo‗lgan  dasturlash  tillarini 
yaratishga ehtiyoj juda katta bo‗lgan. 
Yuqori  darajali  dasturlash  tillari  inson  tillariga  juda  yaqin  bo‗lib,  uni 
o‗rganib olish ko‗p qiyinchilik tug‗dirmaydi.  
1954-1957-yillarda  IBM  firmasida  Djon  Bekus  boshchiligida  Fortran 
(Formula  Translation)  dasturlash  tili  yaratildi.  Unda  matematika  va  injenerlik 
sohalariga  taaluqli  masalalar  yechiladi.  Dasturda  kodlarni  yozilishida  qat‘iy 
qoidalar  yengillashtirilgan,  masalan,  matematik  formulalar  qariyb  odatiy 
ko‗rinishda yoziladi.  
1958-yilda  Syurixda  o‗tkazilgan  ilmiy  majlisdan  so‗ng  ALGOL 
(ALGorithmic  Language)  dasturlash  tili  yaratildi.  Bu  til  ham  hisoblash 
jarayonlarini dasturlashga qaratilgan bo‗lib, unda dastur bloklanib yoziladi.  
1959-yilda  tijorat  masalalarini  yechishga  qaratilgan  COBOL  (Common 
Business Oriented Language ) – universal til bo‗lib, juda yaxshi tarkiblangan tildir. 
Cobol dasturi to‗rt qismdan tashkil topgan bo‗lib, ular aniq ketma-ketlikda bo‗ladi: 
identifikatsiyalash  (unda  dasturning  nomi,  yordamchi  ma‘lumotlar)  ;  qurilmalar 
(kompyuterning  ko‗rsatkichlari);  ma‘lumotlar  (qayta  ishlanadigan  ma‘lumotlar 
tavsifi beriladi); protseduralar. 
1964-yilda  IBM  tomonidan  PL\1  (Programming  Language  One)  tili  taklif 
etildi. Unda Fortran, Algol-60 va Cobol tillarining imkoniyatlari jamlangan edi. Bu 
esa uni murakkablashtirib, o‗rganishga noqulaylik tug‗dirdi. 
1961-1965-yillarda  Djon  Makkarti  tomonidan  LISP  (List  Processing 
Language)  tili  taklif  etildi.  Ushbu  til  «ro‗yxat»ni  qayta  ishlovchi  belgili  tildir. 
«Ro‗yxat» sifatida algebraik ifoda,  graf,  to‗plam va shunga o‗xshash tushunchalar 
bo‗lishi mumkin. 
1966-yilda Rossiyalik Valentin Turchin tomonidan   REFAL (RYekursivnix 
Funksiy  ALgoritmicheskiy)   tili  taklif  etildi.    Ushbu  til  funktsional  dasturlash  tili 
hisoblanib, belgilarni qayta ishlashga qaratilgan bo‗lib, unda qatorni qayta ishlash, 



Download 4,13 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   162   163   164   165   166   167   168   169   ...   216




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish