Model tarmoqlararo oqimlarning ikkita matritsasini o'z ichiga oladi. Xij elementlari bilan joriy ishlab chiqarish xarajatlari matritsasi statistik balansning mos keladigan matritsasiga to'g'ri keladi. ∆Fij ikkinchi matritsaning elementlari joriy davrda i-tarmoqning qancha mahsuloti j-tarmoqqa uning asosiy fondlariga sanoat kapital qoʻyilmalari sifatida yuborilganligini koʻrsatadi. Bu ishlab chiqarish uskunalari, inshootlari, ishlab chiqarish maydonlari, transport vositalari va boshqalarni iste'mol qiluvchi tarmoqlarning o'sishida moddiy jihatdan ifodalanadi.
Taqqoslash uchun, statistik balansda kapital qo‘yilmalar oqimi iste’molchi tarmoqlar bo‘yicha farqlanmaydi va har bir i-tarmoqning yakuniy mahsulot Yi tarkibidagi umumiy qiymati bilan aks ettiriladi. Dinamik sxemada yakuniy mahsulot Yi tarkibiga shaxsiy va jamoat iste’moli, noishlab chiqarish sektorini jamg‘arish, aylanma mablag‘larni ko‘paytirish, tugallanmagan qurilish va eksport uchun foydalaniladigan i-tarmoq mahsulotlari kiradi. . Shunday qilib, dinamik modelning kapital oqimlari va yakuniy mahsuloti yig'indisi statistik balansning yakuniy mahsulotiga tengdir
?∆Фij + Yi’= Yi
shuning uchun (1.2) ko'rinishdagi mahsulot taqsimot tenglamasi dinamik balansda quyidagic aylantiriladi:
Xi =?xij +?∆Фij + Yi’ i=1…n (3.1)
Joriy xarajatlarning tarmoqlararo oqimlari, statik modelda bo'lgani kabi, to'g'ridan-to'g'ri moddiy xarajatlar koeffitsientlaridan foydalangan holda tarmoqlarning yalpi mahsuloti orqali ifodalanadi:
xij = aijXj
ishlab chiqarishning o'sishi ishlab chiqarish fondlarining o'sishiga mutanosib bo'lsa, biz yozishimiz mumkin:
∆Фij =?ij∆Xj i,j =1…n (3.2)
ij: proporsionallik koeffitsientlari, ularning iqtisodiy ma'nosi shundan iboratki, ular mahsulot birligiga j-tarmoqning ishlab chiqarish quvvatini oshirish uchun i-tarmoqning ishlab chiqarish hajmini j-tarmoqqa qancha miqdorda sarmoya kiritish kerakligini ko'rsatadi. Ishlab chiqarish quvvati to'liq ishga tushirilganligi va ishlab chiqarish hajmining o'sishi quvvatning ortishiga teng deb hisoblanadi. ?ij koeffitsientlari investitsion koeffitsientlar yoki qo'shimcha kapital intensivligi koeffitsientlari deb ataladi.
Ular n-tartibli kvadrat matritsani hosil qiladi (13):
||?11 ?12 … ?1n ||
||?21 ?22 … ?2n ||
(?ij) =|| . . … . ||
||?n1 ?n2 … ?nn ||
Ushbu qo'shimcha kapital zichligi koeffitsientlari matritsasi kapital qo'yilmalarni iqtisodiy tahlil qilish va rejalashtirish uchun muhim material beradi.
Bundan tashqari, to'g'ridan-to'g'ri moddiy xarajatlar koeffitsientlari va ?ij investitsiya koeffitsientlaridan foydalanib, (3.1) tenglamalar tizimini quyidagi shaklda ifodalash mumkin.
Xi = ?aijXj + ??ij∆Xj + Yi’ i=1…n (3.3)
Yalpi va yakuniy mahsulotning barcha hajmlari ma’lum bir t davriga to‘g‘ri kelishini va yalpi mahsulotning o‘sishi (t-1)-davrga nisbatan aniqlanishini hisobga olib:
Xi(t) = ?aijXj(t) + ??ij(Xj(t) – Xj(t-1)) + Yi’(t)
Bu yerdan quyidagi munosabatlarni yozish mumkin:
Xi(t) = ?(aij+ ?ij) Xj(t) - ??ij Xj(t-1) + Yi’(t) , i=1…n (3.4)
Oldingi davrdagi barcha tarmoqlarning yalpi mahsuloti darajalari (Xj(t-1 qiymatlari) va t-davrdagi sanoatning yakuniy mahsuloti)ni bilib olaylik.U holda (3.4) munosabatlar n chiziqli tenglamalar sistemasidir. t-davrda ishlab chiqarishning n noma'lum darajasi bilan.
Shunday qilib, chiziqli tenglamalarning dinamik tizimini echish oldingi davrda erishilgan darajaga qarab keyingi davrda chiqishni aniqlash imkonini beradi. Davrlar o'rtasidagi bog'liqlik ishlab chiqarish o'sish birligining kapital sig'imini tavsiflovchi ?ij investitsiya koeffitsientlari orqali o'rnatiladi.
Tarmoqlararo balansi - bu jadval satrlari va ustunlarining kesishishi, ya'ni natijalar bilan bog'langan mahsulot taqsimoti va ishlab chiqarish xarajatlari balanslari orqali hosil bo'lgan iqtisodiy-matematik model.
Bu erda asosiy ko'rsatkichlar umumiy va to'g'ridan-to'g'ri xarajatlar koeffitsientlari hisoblanadi.
Tarmoqlararo balansining dinamik modeli milliy iqtisodiyotning bir necha yillardagi ishlab chiqarish munosabatlarini tavsiflaydi, takror ishlab chiqarish jarayonini dinamikada aks ettiradi. Kirish-chiqish balansi modeliga ko'ra ikki turdagi hisob-kitoblar amalga oshiriladi: birinchi turdagi, yakuniy iste'molning berilgan darajasidan kelib chiqqan holda mahsulot ishlab chiqarish va taqsimlashning muvozanatlangan hajmi hisoblanganda; aralash hisob-kitoblarni o'z ichiga olgan ikkinchi tur, mahsulot ishlab chiqarish va taqsimlash balansi bir tarmoq (mahsulot) bo'yicha berilgan ishlab chiqarish hajmlari va boshqa tarmoqlarda berilgan yakuniy iste'mol bo'yicha to'liq hisoblanganda.
Tarmoqlararo muvozanatning eng ko'p qo'llaniladigan matritsali iqtisodiy-matematik modeli. Bu to'rtburchaklar jadval (matritsa) bo'lib, uning elementlari iqtisodiy ob'ektlarning munosabatlarini aks ettiradi. Ushbu ob'ektlarning miqdoriy qiymatlari matritsalar nazariyasida belgilangan qoidalarga muvofiq hisoblanadi. Matritsa modeli ishlab chiqarish va tarqatish xarajatlari va yangi yaratilgan qiymatning tarkibini aks ettiradi.
