Iqtisodiyot nazariyasi qachon fan sifat

Investitsiyalardagi o‘zgarishning multiplikatorga ko‘payt-masi nimani anglatadi?

A) SMM (milliy daromad)dagi o‘zgarishni;

Yalpi sarflarning SMM hajmidan ortiqcha bo‘lgan miqdori – bu:

A) inflyatsion farq;

Agar diqqat markazida mamlakatning iqtisodiy, harbiy-siyosiy potensiali tursa, iqtisodiy o‘sish quyidagi ko‘rsatkichlar orqali o‘lchanadi:

A) YAIM (YAMM), milliy daromadning o‘sish sur’ati;

Agar aholining turmush darajasini taqqoslash zarurati bo‘lsa, iqtisodiy o‘sish quyidagi ko‘rsatkichlar orqali aniqlanadi:

A) aholi jon boshiga yaratilgan YAIM (YAMM), milliy daromadning o‘sish sur’ati;

Iqtisodiy o‘sish o‘zaro bog‘liq bo‘lgan uch ko‘rsatkich:

A) YAIM hajmining va aholi jon boshiga va resurs birligiga nisbiy miqdorining o‘sish sur’ati;

Iqtisodiy o‘sish intensiv bo‘ladi, agar:

A) mehnat unumdorligining o‘sish sur’ati band bo‘lganlar o‘sish sur’atiga qaraganda yuqori bo‘lsa;

Agar mehnatning kapital bilan qurollanishi mehnat unumdorligiga nisbatan tezroq o‘ssa, u holda:

A) kapital qaytimi pasayadi;

Iqtisodiy o‘sishning sifat darajasini qanday ko‘rsatkichlar orqali ifodalab bo‘lmaydi?

A) mamlakatning tabiiy-geografik joylashuvi o‘zgarsa;

Iqtisodiy o‘sishning intensiv omillariga nimalar kiradi?

A) mehnat unumdorligining ortishi;

Quyidagilardan qaysi biri iqtisodiy o‘sishning intensiv omiliga kirmaydi?

A) yer, ishlab chiqarish maydonini ko‘paytirish;

Agar YAIM bazis yilda 600 mlrd so‘m. joriy yilda 700 mlrd. so‘mni tashkil qilgan bo‘lsa, uning o‘sish sur’ati necha foizni tashkil qiladi?

A) 16,6 %;

Quyidagi holatlardan qayci biri iqticodiy o‘sishning intensiv turini xarakterlaydi?

A) ishlab chiqarish natijasining iqtisodiy resurslar miqdoridan tez o‘sib borishi;

Intensiv iqtisodiy o‘sish qanday amalga oshadi?

A) mavjud iqtisodiy resurslardan samarali foydalanish orqali;

Iqtisodiy o‘sishga to‘sqinlik qiladigan omilni aniqlang:

A) atrof-muhitni himoya qilishga ketadigan xarajatlarning ortishi;

Ishlab chiqarish hajmini ko‘paytirishga iqtisodiy resurslar unumdorligini oshirish orqali erishilsa iqtisodiy o‘sishning qaysi turi ro‘y beradi?

A) intensiv;

MHT bo‘yicha milliy boylikning oltin, chet el valyutalari va moliyaviy majburiyatlari hamda chet el emitentlari tomonidan chiqariladigan qimmatli qog‘ozlar kabi turlari qaysi aktivlarga kiradi?

A) moliyaviy aktivlarga;

MHT bo‘yicha milliy boylikning ixtirolar, sanoat namunalari, litsenziyalar, patentlar, nou-xau kabi qismi qaysi aktivlarga kiradi?

A) moliyaviy aktivlarga;

Iqtisodiy o‘sishning qaysi modelida investitsiyalarning o‘sishi sur’ati iqtisodiyotda talab va taklif ko‘payishining asosiy omili bo‘lib xizmat qilishi ko‘rsatiladi

A) E. Domer modelida;

Umumiy, ya’ni makroiqtisodiy muvozanatlik bu:

A) yalpi talab va yalpi taklif o‘rtasidagi muvozanatlak;

Inflyatsion farq:

A) yalpi xarajatlarning ishlab chiqarilgan mahsulot hajmidan ko‘pligi;

Agar iqtisodiyotda ishlab chiqarilgan va realizatsiya qilingan SMM muvozanatlashgan bo‘lsa, u holda …

A) yalpi daromad yalpi taklifga, jamg‘arma investitsiyaga teng;

Iqtisodiyotga quyidagilardan qaysi birini ko‘pincha «in’eksiya» deb ataladi?

A) investitsiya;

Iqtisodiy mutanosiblikning zaruriyati asosida nima yotadi?

A) ishlab chiqarishning ma’lum miqdordagi omillar nisbatini talab qilishi;

Tarmoqlar o‘rtasidagi mutanosiblik(nisbatlar) bu –

A) yengil sanoat bilan og‘ir sanoat o‘rtasidagi nisbat;

Quyidagilardan qaysi biri tarmoqlar ichidagi nisbat (muta-nosiblik)larga kirmaydi?

A) avtomobil, temir yo‘l, havo transporti;

Quyidagilardan qaysi biri makroiqtisodiyot darajasidagi muvozanatlikni to‘liq xarakterlaydi?

A) mavjud iqtisodiy resurslar va jamiyat ehtiyojlarining mos kelishi;

Umumiy iqtisodiy muvozanatlikni ta’minlab borishning aso-siy yo‘li qanday?

A) barcha bozorlarda talab va taklifni muvozanatga keltirish;

Quyidagi tengliklarning qaysi birida umumiy iqtisodiy muvozanatlikka erishiladi?

A) yalpi milliy mahsulot=barcha sarflar (aholi, korxona, davlat va chet elliklar sarflari);

Sof milliy mahsulotni ishlab chiqarishning muvozanatli haj-mi nimalarga bog‘liq?

A) yalpi talab bilan yalpi taklifning mos kelishiga;

Jamiyat ehtiyojlari, uning iqtisodiy imkoniyatlari va ishlab chiqarish natijalarining miqdoran hamda tarkiban mos kelishlik darajasi – bu:

A) umumiy makroiqtisodiy muvozanatlik;

Milliy iqtisodiyotning muvozanatli rivojlanishidan ko‘zlangan maqsadlardan qaysi biri iqtisodiyotning asosiy muammosini hal qilishni ham ko‘zda tutadi?

A) mavjud iqtisodiy resurslardan samarali foydalangan holda jamiyat ehtiyojlarini to‘laroq qondirib borish;

XX asrning ikkinchi yarmida sikl fazalari va uning nomlari ham o‘zgardi. Quyidagi sanab o‘tilganlardan qaysi biri ana shu o‘zgarishni aks ettirmaydi?

A) depressiya fazasi yuz bermaydigan bo‘ldi;

O‘zbekiston uchun inqiroz eng halokatli bo‘lib, YAIM hajmi qachon avvalgi yilga nisbatan 11,1%ga qisqardi?

A) 1992 y;

O‘zbekistonda qaysi davrda inqiroz to‘xtatilib, avvalgi yilga nisbatan 1,7 % o‘sishga erishildi?

A) 1996y;

Iqtisodiy sikl qanday harakatni ifodalaydi?

A) milliy iqtisodiyotning bir iqtisodiy inqirozdan ikkinchisi boshlanguncha takrorlanib turadigan harakatini;

Ishlab chiqarishning qisqarishi, ishsizlikning o‘sishi, tovar zaxiralarining ortishi, kapitalning pul shaklida ortiqcha jamg‘arilishi va korxonalarning ommaviy sinishi iqtisodiy siklning qaysi fazasiga tegishli?

A) inqiroz;

Tarkibiy inqirozlarni keltirib chiqaruvchi asosiy sabab nima?

A) iqtisodiyot ayrim tarmoqlari va sohalarining rivojlanishidagi chuqur nomutanosibliklar;

Agrar inqirozlarning asosiy xususiyatlari nimalarda namo-yon bo‘ladi?

A) siklli xarakterga ega bo‘lmaslikda va nisbatan uzoq davr davom etishida;

Bugungi kunning eng dolzarb muammosi nima?

A) 2008 yilda boshlangan jahon moliyaviy inqirozi, uning ta’siri va salbiy oqibatlari tufayli yuzaga kelayotgan vaziyatdan chiqish yo‘llarini izlash;

2013 yilda O‘zbekistonda o‘zlashtirilgan chet el inves-titsiyalari hajmi qanchani tashkil qilgan?

A) 3 milliard dollardan ko‘proq;

Retsessiya deganda:

A) iqtisodiy o‘sishning yuksalish nuqtasidan keyingi fazadan so‘ng ketma-ket ishlab chiqarish sur’atining keskin pasayishi tushuniladi;

Jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozining salbiy oqibatlarini bartaraf etish bo‘yicha 2009–2012 yillarga mo‘ljallab qabul qilingan «Inqirozga qarshi choralar Dasturi» O‘zbekistonning:

A) 2009 yilda ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishining eng ustuvor yo‘nalishi bo‘lib qoladi;

2013 yilda O‘zbekistonda YAIM necha foizga o‘sdi?

A) 8,0 foiz;

Iqtisodiy siklining kelib chiqishini faqat ichki omillarga bog‘lovchi nazariya qanday nomlanadi?

A) internal nazariya;

Qaysi nazariya siklni zaxiralar, bank kliringi va ulgurji narxlar o‘zgarishini YAMM hajmi o‘zgarishiga olib kelishi bilan bog‘laydi?

A) Kitchin sikli;

Kondratev qaysi katta siklning yuksalish fazasini Angliya-dagi sanoat revolyutsiyasi bilan bog‘laydi?

A) 1-to‘lqin: 1770-1783 yy.dan, 1812-1825 yy.gacha;

Iqtisodiy faollikni tavsiflovchi qaysi ko‘rsatkich sikl faza-larini ajratishda asosiy mezon hisoblanadi?

A) ishlab chiqarishning real hajmi;

Tarkibiy inqirozlarni kelitirib chiqaruvchi omilni toping:

A) FTT, talab tarkibidagi o‘zgarishlar;

Iqtisodiyotdagi turg‘unlik tufayli yuzaga kelgan ishsizlikni:

A) siklli ishsizlik;

Ishsizlikning tabiiy darajasi:

A) iqtisodiyotda siklli ishsizlik mavjud bo‘lmagandagi ishsizlik darajasi;

Potensial YAIM bu ...

A) «resurslarning to‘la bandligi» sharoiti, ya’ni tabiiy ishsizlik dara-jasida yaratilgan YAIM;

Ishsizlikning asosiy turlari bu ...

A) friksion, mavsumiy, siklli ishsizlik;

Ouken koeffitsiyenti:

A) 1,5;

Fillips egri chizig‘i:

A) ish haqining o‘sishi bilan ishsizlik darajasi o‘zgarishi o‘rtasidagi;

Fillips egri chizig‘i bo‘yicha quyidagicha xulosa chiqarish mumkin: ...

A) inflyatsiya darajasini barqarorlashtirish zarur;

Iqtisodiy faol aholi bu ...

A) mehnatga layoqatli aholi va ish qidirayotganlar;

Ishchi kuchini takror hosil qilish quyidagidardan qaysi birini o‘z ichiga qamrab oladi?

A) xodimlarni iqtisodiyot tarmoqlari va sohalari o‘rtasida taqsimlash va qayta taqsimlash;

Faol aholi 6,7 mln. kishini, ishsizlar 0,5 mln. kishini tashkil qilsa, ishsizlik darajasi necha foizni tashkil qiladi?

A) 7,5%;

To‘liq bandlilik sharoitida sikllik ishsizlik darajasi qanday miqdorga teng?

A) O ga teng;

Universitetni bitirgan, ish qidirayotgan talaba ishsizlikning qanday turiga kiradi?

A) friksion ishsizlikka;

To‘liq bandlilik sharoitida tabiiy ishsizlik nimada namoyon bo‘ladi?

A) siklli ishsizlikda;

Ishchi kuchini takror hosil qilishning qaysi jihati tabiiy ishsizlarni qamrab olmaydi?

A) aholi tabiiy o‘sishining umumiy shart-sharoitlarini yaratish;

Agar dividend 800 so‘m, foiz stavkasi 8% bo‘lsa, aksiya kursi necha so‘m bo‘ladi?

A) 100 so‘m;

Davlat qachon rag‘batlantiruvchi fiskal siyosat yuritayotgan bo‘ladi?

A) davlat xarajatlari o‘sib, soliqlar avvalgicha qolsa;

ANSWER: A

Davlat qachon faol rag‘batlantiruvchi fiskal siyosat yuritayotgan bo‘ladi?

A) soliqlarni kamaytirib, davlat sarflarini oshirsa;

Quyidagisoliqlardan qaysilari «iste’mol» soliqlari hisoblanadi?

A) mulk solig‘i va pensiya fondiga ijtimoiy to‘lovlar;

Soliq turlarining ko‘payishi, soliq stavkalarining ko‘tari-lishiga ...

A) fiskal siyosatga;

Davlat qarzining ko‘payishi qanday oqibatlarga olib kelishi mumkin?

A) jamiyat a’zolari o‘rtasida milliy boylikni qayta taqsimlashga olib keladi;

Davlat qarzining real muammolaridan biri – bu…

A) YAMMning bir qismi mamlakatdan chiqib ketishi;

Sug‘urtaning bosh vazifasi:

A) yuz berishi mumkin bo‘lgan ofatlardan ogohlantirish;

Moliyaviy munosabatlarning subʻyektlari:

A) chet ellik jismoniy va huquqiy shaxslar;

Byudjet taqchilligi qachon vujudga keladi?

A) daromadlar xarajatlar qismidan kam bo‘lganda;

Davlat byudjet siyosatining asosiy dastagi bo‘lib nima xizmat qiladi?

A) soliq stavkalari;

Byudjet taqchilligini bartaraf qilishga erishish uchun:

A) davlatning daromadlari uning xarajatlariga teng bo‘lishi kerak;

Makroiqtisodiy barqarorlikka erishishning asosiy yo‘nalishdan qaysisi bevosita «sog‘lom» byudjetni shakllantirishga qaratilgan?

A) davlat byudjeti kamomadini yo‘l qo‘yilgan eng kam darajada cheklashga qaratilgan qat’iy moliyaviy siyosatni o‘tkazish;

Moliyaviy resuslarni taqsimlash va ulardan foydalanishda moliyaviy intizomga rioya qilinish, ya’ni soliqlar va yig‘imlar amaldagi qonunlar bo‘yicha to‘g‘ri to‘lanishi hamda mablag‘larni maqsadli ishlatilishi moliyaning qaysi vazifasi orqali ta’minlanadi?

A) nazorat qilish;

Byudjet kamomadlarini qoplashning qaysi yo‘li uning daromadlari qismida o‘zgarish bo‘lishiga olib keladi?

A) byudjetga soliqsiz to‘lovlar tushimini kengaytirish;

Soliq stavkasi daromad hajmiga bog‘liq bo‘lmagan holda o‘zgarishsiz qolsa, bu…

A) proporsional soliqlar;

Mahsulot narxiga qo‘shilish usuliga qarab turkumlangan soliq turini ko‘rsating:

A) to‘g‘ri soliqlar;

Iqtisodiyotda bo‘sh turgan pul mablag‘larining ssuda fondi shaklida to‘planishi va ularning turli ehtiyojlar uchun ma’lum muddatga, haq to‘lash va qaytarilishlik sharti bilan yo‘naltirilish jarayoni bu…

A) kredit munosabati;

Sug‘urtaning qaysi vazifasi uning mohiyatini to‘laroq ifodalaydi?

A) kutilmaganda kelib chiqadigan zararlarni moliyaviy qoplash;

Sug‘urtaning amalga oshirilish tartibiga ko‘ra ajratilgan turini aniqlang:

A) ixtiyoriy sug‘urta;

Naqd pullar o‘rniga kredit pullar qo‘llanilganda kreditning qanday vazifasi ro‘yobga chiqadi?

A) joriy etish;

Davlat tomonidan kafolat va imtiyozlar berish foiz stavkalarini tabaqalashtirish orqali kredit qanday vazifani bajaradi?

A) taqsimlash;

Kredit muassasalari tomonidan berilgan pullardan maqsadli foydalanishi muntazam tekshirib borilganda, u qanday vazifani bajaradi?

A) nazorat qilish;

ANSWER: A

Banklar va kredit muassasalari tomonidan iqtisodiy subʻyektlarga kredit pul ssudalari shaklida berilsa – bu…

A) bank krediti;

Xo‘jalik yurituvchi subʻyektlarning bir-biriga beradigan qarzlari qanday nomlanadi? U ko‘pincha to‘lovlarni o‘zaro qoplash sharti bilan amalga oshiriladi…

A) davlat krediti;

Xususiy shaxslarga uzoq muddat foydalaniladigan iste’mol tovarlarni (avtomobil, mebel va boshqalar) sotib olish uchun beriladigan qarzlar qanday nomlanadi?

A) iste’mol krediti;

Ko‘chmas mulk (yer, bino, uy-joy )lar hisobiga uzoq muddatli ssudalar shaklida beriladigan kredit, bu…

A) ipoteka krediti;

Davlat obligatsiyalarini chiqarib, aholi va xususiy biznesdan qarz olsa, bu…

A) davlat krediti;

Qarzga beriladigan pul real moddiy boyliklar bilan qoplana olishi, sug‘urtalangan yoki kafolatlangan bo‘lishi uning qaysi tamoyilini aniqlatadi?

A) to‘lovliligini;

Qarzga berilgan pul-ssuda kapitali hisobiga olinadigan daromad, bu…

A) foiz;

Foiz stavkasiga ta’sir qiluvchi asosiy omilni toping:

A) foiz summasi va qarzga berilgan pul miqdori;

Obligatsiya va boshqa qarz majburiyatlarini chiqarish yo‘li bilan uzoq muddatli ssuda kapitalini jalb qilib ularni ishonchli mijozlarga taqdim qiladigan kredit muassasa, bu…

A) investitsion bank;

Banklarning moliyaviy resurslarini joylashtirish bilan bog‘liq operatsiyalar qanday nomlanadi?

A) aktiv operatsiyalar;

Markaziy bankning tijorat banklarning kreditlarga bo‘lgan talabiga va investitsion faolikka ta’sir ko‘rsatishi usuli, bu…

A) hisob stavkalarining o‘zgarishi;

Markaziy bankning pul taklifini qisqartirishi va u orqali foiz stavkasini ko‘tarishi hamda investitsion faollikni cheklashga qaratilgan siyosat, bu…

A) “Qimmat” pul siyosati;

Inflyatsiya kuchayganda monetizatsiya koeffitsiyenti:

A) ortadi;

Pul va tovar massasi o‘zgarmagani holda pulning aylanish tezligining ortishi...

A) pulning xarid qobiliyati o‘sishiga;

Denominatsiya, bu …

A) eski pul birliklarini ma’lum nisbatda yangi pullar bilan almash-tirish;

Respublikamizda naqd pul taklifini nima belgilab beradi?

A) M_o pul agregati;

Investitsiyalar uchun pulga talab miqdori qaysi ko‘rsatkichga teskari mutanosiblikda o‘zgaradi?

A) foizning real stavkasiga;

Narxlarni o‘sish sur’atlaridagi farqlariga ko‘ra ajratiladigan inflyatsiya turini toping:

A) o‘rmalab boruvchi inflyatsiya;

Inflyatsiya ro‘y berganda aholii narxlar pasayguncha pul sarflarini qisqartirishi va bu o‘z navbatida talabni kamaytirib, oqibatida narxlarni pasaytirishi qanday nomlanadi?

A) kutish samarasi;

Pul islohotining qaysi turida qadrsizlangan pul o‘rniga muomalaga yangi pul birliklari chiqariladi?

A) nulifikatsiyada;

ANSWER: A

Quyidagilardan qaysi biri davlatning iqtisodiyotga to‘g‘ridan-to‘g‘ri aralashuvini ifodalamaydi?

A) amortizatsiya siyosatini yuritish;

Mamlakatning iqtisodiy xavfsizligini ta’minlash, bu …

A) milliy pulning qadri tushib ketishiga yo‘l qo‘ymaslik;

«Monetar qoida»ga muvofiq:

A) davlat real YAMMning potensial o‘sish sur’atiga mos ravishda pul taklifining o‘sish sur’atini ta’minlash va u amal qilayotgan qonunchilikda o‘z ifodasini topishi kerak;

Davlat qarzi nima?

A) davlatning o‘z fuqarolari, banklar, korxonalar, shuningdek xorijiy mamlakatlardan qarzi;

Davlatning soliqlarni tartibga solish siyosati quyidagilardan qaysi birida ifodalanadi?

A) fiksal siyosatda;

Davlatning xarajatlar va soliqlar bilan bog‘liq bo‘lgan siyosati, bu…

A) fiskal siyosat;

Davlat daromadlarini qayta taqsimlashni qanday amalga oshiradi?

A) monopoliyalarga qarshi olib boradigan siyosat orqali;

Fiskal siyosatning asosiy dastagi qaysi?

A) soliqlar;

Qaysi oqim davlat xususiy firmalar va xo‘jalik faoliyatiga aralashmasligi zarur degan qarashni qo‘llab chiqadi?

A) neokonservatizm;

Iqtisodiyotni davlat tomonidan tartibga solish (IDTTS) qanday xarakterdagi tadbirlar tizimidan iborat?

A) qonunchilik, ijro etish va nazorat qilish;

Quyidagilardan qaysi biri davlatning iqtisodiyotni tartibga solishdagi bilvosita usullariga kirmaydi?

A) narxlarni “muzlatib” qo‘yish;

Bozor iqtisodiyotida rivojlanayotgan mamlakatlarda davlatning daromadlar siyosati, bu …

A) daromadlardagi katta farqlarni soliq tizimi va ijtimoiy to‘lovlar orqali yumshatish;

Jinni koeffitsiyenti 0,35dan 0,55ga o‘sganda ...

A) daromadlarning tabaqalanishi kuchayadi;

Rivojlangan bozor iqtisodiyoti mamlakatlariga milliy daromadda iste’mol hissasining o‘sib borishi xos. Ko‘rsatilganlardan qaysi biri uning sababi bo‘la olmaydi?

A) aholi farovonligini oshirish tamoyili kuchayib boradi;

Quyidagi usullardan qaysi biri aholini eng kam iste’mol byudjetini hisoblashda foydalanilmaydi?

A) aholi jon boshiga yaratilgan milliy daromadni avvalgi yillar bilan taqqoslash;

Shvetsariya iqtisodchisi V. Pareto daromadlar taqsimlanishi-dagi bog‘liqlikni o‘rganib shunday qarorga keladi:

A) eng kam va eng ko‘p daromad oladigan tabaqa uncha ko‘p emas;

Pareto qonuniga ko‘ra:

A) jamiyat doimo o‘rta sinfga tayanadi;

Lorens egri chizig‘i bissektrisa o‘qidan ancha uzoqlashishi nimani bildiradi?

A) aholining tabaqalashuvi kuchayganini;

Respublikada aholini ijtimoiy himoyalashning asosiy yo‘nalishini ko‘rsating:

A) faol ijtimoiy siyosatni amalga oshirish;