«iqtisodiyot nazariyasi» fanidan

Tovarning nafliligi uning kishilar ehtiyojini nakadar kondira olishi , ya'ni iste'molchilarda konikish hosil etishidir.

Tovarning kadir-kiymati uning nafliligi va narhining kanday bo'lishidir.

Marginal ( cheklangan ) naflilikqonuniga ko'ra talab qondirilgan sari qo'shimcha harid etilgan so'nggi tovarlarning nafliligi pasayishga moyil bo'ladi.




M ahsulot va xizmat Narx Taklif.

Taklif talabdan farqliroq harid qobiliyatini emas,balki ishlab chikarish ko'lamini bildiradi.

Individual taklif- bu ayrim ishlab chikarishlarni muayyan tovarni bozorga taklif etishidir.

Bozordagi barcha tovarlar ishlab chiqaruvchilarning taklifi muayyan vaqtdagi bozor taklifi buladi.






Ek=Tf% /R%

Ek-taklifni foiz hisobida aniqlash uchun

Tf-narhni foiz hisobida o'zgarishi.

R-narhning foiz hisobida o'zgarishi.

Misolda ko'rib chiqamiz , agar 250 grammli bir pachka margarinnig narhi 800 sumdan 960 sumga oshdi, ya'ni 20% ga (960-800/ 800*100=200 ) oshdi. Bunda 10000 pachka urniga 12500 pachka margarin taklif etiladi, ya'ni taklif 25%ga (12500-10000/ 10000*100=25) oshiradi. Bunda Ek=25/20=1.25 Demak,Ek >1,0. Bu taklif narhga nisbatan kuprok ortganini bildiradi. Taklif elastigligi har hil holatda buladi:

1.Taklif elastik bulsa. Ek>1,0 Taklif elastik bulganda uning chizigi kuyidagicha

В



DNARX 600 С

500 А

400

300

200

100

О Х

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

TAKLIF

2. Taklif noelastik bulganda taklif narhga nisbatan sekinrok uzgaradi.Narh 40 %ga oshsa taklif 25% ga kupayadi. Bunda Ek=25/40=0,62 ya'ni Ek<1,0 shunday bulganda taklif Eri chizigi kuyudagicha buladi.

У Е

D 400 С

300 В

N arx 200 А

100

О 100 300 500 700 Х

tklif

3.Taklif va narh bir hil darajada uzgarganda bir da'fali

elastik buladi.

Narhning uzgarishiga javoban taklifning uzgarishi bulmasa mutlok noelastik taklif movjud buladi.

Taklifga narhdan boshka omillar ham ta'sir etadi ,birok ular taklif konunini izoh etmaydi:

1. Resurslar narhi.

2. Ishlab chikarish tehnologiyasi.

3. Moliya vositalari ( solik, subsidiya, moliyaviy yordam)

4. Borozda taklif etiladigan boshka tovarlar narhi.(turdosh, urinbosar)

5. Bozor narhining uzgarish ehtimoli.

TalabTaklif

У 30

20

Bozor narxi

N arx 10

X

2 0 10 20 30 40 45 maxsulot miqdori

MAVZU 8. Raqobatli bozor sharoitida talab va taklif nazariyasi. Narx va uning shakllanish mexanizmi.
REJA.

1. Raqobatli bozor sharayotida tаlаb tushunchаsi. Tаlаb miqdоrigа tа’sir etuvchi оmillаr. Tаlаb qоnuni.

2. Raqobatli bozor sharayotida tаklif tushunchаsi. Tаklifgа tа’sir etuvchi оmillаr. Tаklif qоnuni.