Iqtisodiyot” kafedrasi “Mikoiqtisodiyot”

MSC = MPC + MEC

Bu yerda

MRC- ijtimoiy chekli xarajat;

MPC-xususiy chekli xarajat;

MEC-tashqi chekli xarajat (Marginal External Cost).

Agar biz iqtisodiy subyektning faoliyati boshqa iqtisodiy subyektlar faoliyatida xarajatlarga olib kelsa, salbiy tashqi samara vujudga keladi. Masala, ximiya zavodi foydalanilgan suvni yetari darajada tozalamasdan daryoga oqizmoqda deylik,. Chiqindi suv hajmi zavod ishlab chiqarishiga propotsional bo`lsa, zavod qanch ko`p amxulot ishlab chiqarsa, u atrof muhitni shuncha ifloslaydi. Ximiya zavodi maxsus suv tozalash inshooti qurmaganligi uchun. Chiqindi suv tiniq tozalanmaydi. Demak zavodning xusussiy chekli xarajati ijtimoiy chekli xarajatidan past bo`ladi. Nima uchun deganda, uning xarajati suvni tozalash xarajatidan holi. Zavod xarajatlarni tejash asosida koproq mahsulot ishlab chiqaradi. Ishlab chiqargan mahsulot hajmi smarali hajmdan ko`p bo`ladi (1 rasm)

1 rasm. Manfiy (salbiy) tashqi samara

Suvni tozalashga xarajat qilmaganda zavodning ishlab chiqarish hajmi Q1 ga, uning narxi P1 ga teng va E1 nuqtada bozor muvozanati o`rnatiladi, E1 nuqtada kesishadigan talab chizig`i ijtimoiy yutuq MSB ni ifodalasa, taklif chizig`i xususiy chekli xarajat MPC ni ifodalaydi. E1 nuqtada bozor muvozanati o`rnatilganda chekli xususiy xarajat ijtimoiy yutuqqa teng bo`ladi: