Iqtisodiyot” kafedrasi “menejment” fanidan Oʻquv-uslubiy majmua

Rejalashtirish nima va nima uchun kerak?
Boing oʻzining 787-samolyotni “Dreamliner” deb nomladi, ammo loyiha menejlari uchun koʻproq “dahshatli tushga” aylandi. Yangi samolyot kompaniyaning eng ommabop mahsulotlaridan boʻlgan edi, asosan yangiliklari sababli, ayniqsa yoqilgʻi samaradorligida. Biroq samolyotning tayyor boʻlishi jadvaldan 2 yarim yilga kechikib ketdi. Birinchi tayyor boʻlgan samolyotlar 2010-yilning oxirida “Barcha Nipon” airportiga (BNA) joʻnatilishi kerak edi. Garchi har bir detal sinchiklab rejalashtirilgan boʻlsa ham Boing loyihasining grafigi juda ham ulkan boʻlganligini kompaniya tan oldi. Bir qancha mijozlar (ularning soni hammasi boʻlib 60 ta atrofida edi) kutishdan charchab yoki boshqa sabablar bilan oʻz buyurtmalarini bekor qilishdi. Boing menejerlari rejalashtirishni yaxshi amalga oshira olishdimi?
rejalashtirish tashkilotning maqsadini tushintirishga yordam beradi, strategiyalarni tashkil etib maqsadga erishishga koʻmaklashadi. Ishda rivojlanayotgan rejalarni integrasiya qilish va muvofiqlashtirishga yordam beradi. U ikkita asosiy savoldan manfaatdor: bular nima va qanday.
Biz rejalashtirish terminini ishlatganimizda, rasmiy rejalashtirishni nazarda tutgan boʻlamiz. Rasmiy rejalashtirish oʻziga xos boʻlgan maqsadlarni oʻz ichiga oladi va oʻziga xos vaqt muddatini belgilaydi. Bu maqsadlar yozma ravishda tashkilot a’zolari bilan maslahatlashiladi. Bunga sabab noaniqliklarni kamaytirish va nima qilish kerakligi haqida umumiy tushuncha yaratish. Nihoyat, oʻziga xos rejalar bu maqsadlarga erishish uchun eng samarali vositadir.
Nima uchun menejerlar rejalashtirishadi?
Rejalashtirish juda ham koʻp kuchni talab etadi. Shunday ekan, nima uchun menejerlar ishni rejalashtirishadi? Biz sizga kamida toʻrtta misol keltirishimiz mumkin. Birinchidan rejalashtirish menejerlarga va menjer boʻlmagan ishchilarga yoʻnalishni ta’minlaydi. Agar ishchilar oʻzlari ishlayotgan tashkilot yoki ishda nimalarga erishmoqchiligini va ular oʻz maqsadlariga erishish uchun qanday hissa qoʻshishlarini bilishsa, ular oʻz ish faoliyatlarini muvofiqlashtira olishadi, bir-birlari bilan hamkorlikni yoʻlga qoʻyadilar. Rejalashtirish tashkilotning maqsadini tushintirishga jalb qiladi, strategiyalarni barpo etib maqsadlarga erishishga koʻmaklashadi, va ishda rivojlanayotgan rejalarni integrasiya va muvofiqlashtirishga yordam beradi. Maqsadlar (obyektivlar) bular kerakli natijalar yoki moʻljallardir.
Rejalar qanday qilib maqsadlarga erishish uchun mundarijali hujjatdir. Rejasiz, tashkilot boʻlimlari va shaxslari koʻndalang maqsad bilan ish yuritishadi va bu tashkilotga samarali maqsadlarga erishishida toʻsqinlik qiladi.
Keyingi rejalashtirish, noaniqlikni kamaytiradi menejerlarni maajburan oldinga qaratadi, oʻzgarishlarni oldindan koʻrishga koʻmaklashadi, oʻzgarishlar ta’sirini koʻrib chiqishga undaydi va tegishli javoblarni rivojlantirishga yordam beradi. Garchi, rejalashtirish noaniqlinkni butunlay yoqata olmasada, ammo menejerlarga rejalashtirish samarali javob berishni oʻrgatadi.
Qoʻshimcha rejalashtirish chiqim va ortiqcha xarajatlarni kamaytiradi. Agar ish faoliyati reja asosida muvofiqlashtirilsa samarasizlik oydinlashadi va xatolar toʻgirlansa va yoʻqiltilsa boʻladi.
Nihoyat, rejalashtirish nazorati maqsadlarni va standardlarni oʻrnatadi. Menejerlar rejalashtirishsa ular maqsadlarni va rejalarni rivoshga keltirishadi. Ular nazorat qilishsa, rejalar amalga oshirilganini va maqsadlar bajarilganini koʻra olishadi. Rejalashtishsiz maqsadlarga erishib boʻlmaydi va bu maqsadlarga ketadigan ish kuchi oʻlchovi ham belgilanmaydi.