Iqtisodiyot” kafedrasi “makroiqtisodiyot” fanidan o`quv-uslubiy majmua ta’lim sohasi

Baholashni tejash darajasi
Solou o`sish modeliga ko`ra qancha mablag` tejash va invistetsiya qilish yo`li bilan fuqorolarning turmush darajasini yahshilash mumkin. Shunday qilib siyosiy savol tug`ilishi tabiy: AQSH iqtisodiyotida tejash darajasi juda pastmi yoki balandmi, qaysi biri to`g`ri?
Ko’rib turganimizdek ishlab chiqarish hajmi va kapital darajasi tejashning barqaror holatini belgilaydi. Ishlab chiqarish darajasini tejashning barqaror holat uchun oltin qoidasi ishchi boshiga istemolni eng yuqori bo`lishi iqtisodiy faravonlikni ko`rsatadi. Oltin qoida bizni AQSH iqtisodiyoti bilan solishtirishimizga mezon bo`ladi. Biz quyida barqaror holatni oltin qoida sifatida AQSH iqtisodiyotida kapital mahsulot va eskirgan darajasi umumiy ishlab chiqarish hajmi (n+g) bilan kapitalni eskirishi MPK-dbilan solishtiramiz. Barqaror holatning oltin qoidasi 8-1 rejada ko`rganimizdek MPK-d=n+g. Agar iqtisodiyot barqaror holatning oltin qoidasiga qaraganda ozroq kapital bilan amalga oshirilganda marjinal mahsulot bizga MPK-d. Shu sababli tejash darajasini kuchaytirish kapitalni to`planishi va iqtisodiy o`sishni oshirib yuqori istemol bilan barqaror holatga olib keladi (garchi chiqim barqaror holatga o`tishda kam bo`lsada). Boshqa tomondan iqtisodiyotda barqaror holatning oltin qoidasiga qaraganda kapital ko`proq bo`lsa MPK-d>n+g bo`ladi. Bu holda kapital jamg`arish ortiqcha hisoblanadi: tejash darajasini oshirish: darhol uzoq muddatga iste’molni oshishga sabab bo`ladi.
Real iqtisodiyot uchun bu taqqoslashimiz Amerika iqtisodiyotiga o`xshash ishlab chiqarish darajasining o`sishi (n+g) va kapitalning marjinal mahsuloti (MPK-d)da biz baholashga muhtojmiz. AQSHda o`rtacha hisobda haqiqiy YAIMning o`sishi yillik 3 foizni tashkil etadi shuning uchun n+g=0.03 bo`ladi. Biz quyidagi uchta faktlardan haqiqiy marjinal mahsulotni baholashimiz mumkin.

1. 
   Ustav kapitali bir yillik YAIMning 2.5 barobarini tashkil etadi.
   
2. 
   Kapitalning eskirishi YAIMning qariyib 10 foizini tashkil etadi.
   
3. 
   Kapital daromadi YAIMning qariyib 30 foizini tashkil etadi.
   

Bizning modelni namoyishi (3-bobni natijasidan foydalanish orqali har bir kapitalning MPK daromadi hisoblanadi). Har bir sarmoya birligi uchun

1.