"iqtisodiyot "fakulteti "iqtisodiyot nazariyasi" kafedrasi

Yalpi ichki mahsulot
— umumiy qabul qilinish qisqartirilishi hamda 
makroekonomik ko
ʻ
rsatkich, bu bevosita har bir yilning oxirgi mollar va xizmatlar 
aks ettiruvchi bozor qiymatidir (ya
ʼ
ni bevosita iste
ʼ
mol uchun mo
ʻ
ljallangan) 
davlatlar iqtisodiyot hududining hamma sohalarida iste
ʼ
mol qilish uchun yil 
davomida ishlab chiqarilgan hisoboti
[1]
, milliy jihozlar ishlab chiqarish omillari 
ishlatilgan qat
ʼ
iy eksportning jamg
ʻ
armalari hisoblanadi. Birinchi marta 
1934-
yilda
 Saymon Kuznets tomonidan bu tushuncha ilk bor taklif etilgan edi. YaIM 
mavjud va belgilangan davlatlar ishlab chiqarishning izchilligini yillik hisobot 
sifatida dunyo iqtisodchilari qismlarga bo
ʻ
lishadi(angl. nominal and real GDP). 
YaIM ushbu yildagi narhlarning o
ʻ
sishini joriy narxlarga(nisbat berilmasdan) 

---

24 
asoslanib dunyo bozorlarida belgilaydi . YaIM (inqirozni to
ʻ
g
ʻ
ri baholashligi bilan) 
narxlardagi o
ʻ
sish hususiyatini oldingisi yoki har qanday boshqasini yillik zahira 
taqsimotiga muhrlaydi. Har doim YaIMga amaldagi mavjud mahsulotlar hisobga 
olinadi va qanday darajada mamlakatlarda ishlab chiqarishning o
ʻ
sishi mavjudligi 
bilan narxlarni YaIM darajasi yordamida aniqlanadi. YaIM yonida iqtisodiyot o
ʻ
z 
imkoniyatlarini to
ʻ
laqonli sotilgan ishchi kuchini band etish barobarida qaytaradi. 
YaIM imkoniyati — bu YaIM bilan to
ʻ
laqonli bandlik va iqtisodiyot imkoniyatini 
boshqa sohalardagi tadqiqotlar bilan o
ʻ
zaro va bevosita bog
ʻ
liqlik ahamiyatini 
oshiradi
[2]
. YaIM mamlakatlar orasida zarurat chog
ʻ
ida birja nuqtalarida har qanday 
milliy valyutada kursga hisoblanishi yoki horijiy valyutalar yordamida 
qiymatlashtiriladi. Bularni shunday qiymatlarga baholash uchun jahon bozorida 
Paritet Haridorlik qobiliyati (PHQ) (xalqaro qiyoslashni aniqligi yoki ortiqligini 
bilish uchun)taqdim etilgan. Bugun " Bozor qiymati " deb nomlanuvchi ma
ʼ
lum 
miqdorda hisoblash yoki barqaror kattalikdagi mahsulotlar erkin jahon bozorida 
amal qilaoladi.