Iqtisodiyot asoslari

Samaradorlik muammosi – asosiy iqtisodiy muammo hisoblanib, ishlab chiqarishning maqsadi hisoblangan, jamiyatning cheklangan ehtiyojlarini eng yuqori mumkin bo’lgan darajada qondirishga erishish uchun, cheklangan resurslardan eng oqilona foydalanish yullarini tadqiq qiladi.
Iqtisodiy samaradorlikka erishish uchun, jamiyat o’z ixtiyo-ridagi resurslardan to’laligicha foydalanishga va ishlab chiqarishning eng yuqori hajmiga erishishga intiladi.
Resurslarning cheklanganligi tanlov zaruriyatini keltirib chiqaradi.
Iqtisodiyotning bosh masalasi bo’lib, ishlab chiqarish omillarini taqsimlashning eng samarali variantini tanlash hisoblanadi. Iqtisodiy tanlovni amalga oshira borib, jamiyat yoki alohida ishlab chiqaruvchi quyidagi uch savolga javob izlashi lozim:

• 
  qaysi tovar va xizmatlar va qanday miqdorda ishlab chiqarilishi kerak?
  
• 
  Bu tovar va xizmatlarni qanday ishlab chiqarish lozim?
  
• 
  Tovar va xizmatlarni kim uchun ishlab chiqarish kerak?
  

Inson mahsulot ishlab chiqara borib, tabiat ob’ektlariga ta’sir ko’rsatadi va ularni iste’mol uchun yaroqli shaklga keltiradi.
Ishlab chiqarish - tabiatdagi mavjud ne’matlarni bevosita iste’mol etish yoki ishlab chiqarishning keyingi bosqichlarida foydalanish uchun qayta ishlashdir. Ishlab chiqarishning ushbu funksiyasi uning har qanday ijtimoiy shaklida saqlanib qolaveradi.
Aynan, jamiyatda tarkib topgan ishlab chiqarish usullari va shakllari yig’indisi jamiyatning qaysi iqtisodiy tizimga mansubligini ko’rsatib beradi. Iqtisodiy hayotmizda quyidagi iqtisodiy tizimlar farqlanadi:

• 
  An’anaviy iqtisodiy tizim;
  
• 
  Rejali iqtisodiyot;
  
• 
  Bozor iqtisodiyoti;
  
• 
  Aralash iqtisodiyot.
  

Iqtisodiy rivojlanish bugungi kunda bozor iqtisodiy tizimi jamiyat iqtisodiy faoliyatini tashkil etishning eng oqilona yo’li ekanligini ko’rsatmoqda.
Iqtisodiy o’sish – resurslar taklifining o’sishi va texnika taraqqiyoti natijasida katta hajmlarda mahsulot ishlab chiqarish imkoniyatining vujudga kelishi bo’lib, ishlab chiqarish imkoniyatlari egri chizig’ining o’ng tomonga siljishida ifodalanadi.
Testlar:

1.