Iqtisodiy va texnologik taraqqiyotning yangi bosqichi sifatida namoyon bo‘layotgan raqamli inqilob insoniyat hayotini shiddat bilan o‘zgartirib, keng imkoniyatlar yaratish bilan birga

Glasnet tarmog’i.
Glasnet tarmog’i 1990 yildan boshlab Rossiya aholisiga va MDHdagi bir qancha davlatlar uchun jahon Internet kompyuter tarmog’iga kirish xizmatini ta’minlaydi. Xususiy mijozlar va tarmoq xizmatidan foydalanuvchi kichik biznes vakillariga e’tibor berish - Glasnetning ajralib turuvchi xususiyati sanaladi.
Sovam Teleport tarmog’i.
Sovam Teleport xalqaro kompyuter axborot tarmog’i SanFrancisco/Moscow Teleport (AQSh), Cable & Wireless (Buyuk Britaniya) komponiyalari hamda Avtomatlashtirilgan tizimlar instituti (Rossiya) tomonidan 1990 yilda tashkil etilgan. tarmoq joriy vaqt rejimida teleks va telefaks xalqaro axborot almashuv uchun mo’ljallangan.
Bank tarmoqlari va banklararo hisob-kitoblar tizimi.
Naqd pulsiz aylanmaning katta ahamiyati iqtisod uchun ko’plab banklararo pul o’tkazishni o’zaro hisobga olish tizimi yoki kliring bilan almashtirish zaruriyatini keltirib chiqaradi. Kliringni qo’llashning nisbatan samarali sohalari quyidagicha: Markaziy Bank tizimida banklararo hisob-kitob, pul mablag’larni o’zaro o’tkazishni doimiy takrorlovchi iqtisodiy jihatdan bir-biriga bog’liq korxonalarga xizmat ko’rsatish, bir xildagi tezkor bitimlarni amalga oshirish. Kelajakda aksionerlik kliring va hisob-kitob tuzilmalarini tashkil etish va ularni jahon moliya tizimiga birlashtirish - bu Markaziy Bank siyosatining yo’nalishlaridan biri hisoblanadi.
Turli mamlakatlarning davlat ichidagi banklararo tizimi.
AQSh banklari to’lov xabarlarini uzatish uchun quyidagi asosiy kommunikasiya tarmog’idan foydalanadi:
FEDWARE- AQSh federal zahira tizimining kommunikasiya tizimi;
BANKWARE- xususiy banklar va tijorat korxonalari ehtiyojiga xizmat qiluvchi kommunikasiya tizimi;
CHIPS- hisob-kitob palatalari uchun banklararo to’lov tizimi;
Yevropa banklarida quyidagi tizimlar keng ko’llaniladi:
CHAPS- Buyuk Britaniya banklararo kliring hisob-kitoblari tizimi.
BACS- kliring tizimi.
SIT- Fransiya markaziy banki ko’magida 15 ta yirik banklar asosida tashkil etilgan tizim.