Iqtisodiy va ijtimoiy geografiyaning tadqiqod usullari Reja

Fanning tadqiqot metodlari

Fanning obyekti va predmetini to'g'ri bilish, ularni kelib chiqishini, rivojlanishini ilmiy asosda tahlil etishda va obyektiv ravishda baho berishda, ma'lum iqtisodiy geografik metodlarga tayangan holda amalga oshiriladi.

Iqtisodiy geografiya fanining asosiy tadqiqot metodlariga quyidagilar kiradi:

Fanning tadqiqot metodlari
Tarixiy metod
Taqqoslash metod
Kartografik metod
Statistika va matematika metodi
Tarkibiy- tizimli metod
Modellashtirish metodi
Ekstrapolyatsiya metodi
Sotsial so'rov metodi

Informatsiya va boshqa metodlar bo'lib bu metodlarning ayrimlari ustida to'xtalib o'tamiz.

Informatsiya va boshqa metodlar bo'lib bu metodlarning ayrimlari ustida to'xtalib o'tamiz.

Iqtisodiy georafik tadqiqotlarni olib borishda tarixiy metod alohida o'ringa ega bo'lib, xo'jalik rivojlanishining davr (vaqt) va joy birligi jihatidan o'rganish alohida ahamiyatga ega. Ayniqsa, hududiy iqtisodiy-ijtimoiy tizimlarni shakllanishida va rivojlanishida tarixiy jarayonlarning va voqealarning hal etuvchi ta'sirini o'rganish juda muhimdir.

Masalan, mamlakat ishlab chiqarish kuchlarining shakllan- ishi va rivojlanishini tarixiy bosqichlar asosida tadqiq etish va har bir bosqichga xos bo'lgan jarayonlarni, omillarni va hodis- alarni o'rganish zarurdir.

Tizimli-tarkibiy metod iqtisodiy gegrafiya fanida bir muncha murakkab, biroq juda samarali hisoblanadi. Bu metod o'rganilayotgan voqe'a va hodisani o'zidan kattaroq bo'lgan obyekt doirasida o'rganishni taqozo etadi.

Tizimli-tarkibiy metod iqtisodiy gegrafiya fanida bir muncha murakkab, biroq juda samarali hisoblanadi. Bu metod o'rganilayotgan voqe'a va hodisani o'zidan kattaroq bo'lgan obyekt doirasida o'rganishni taqozo etadi.

Masalan, respublikamizning biror viloyatini iqtisodiy geog­rafik tavsifini olib borishda, shu viloyatning maydoni, aholisi, xo'jaligi va boshqa jihatlarini o'rganganda, bu ko'rsatkichlarni respublikaning yaxlit tizimidagi salmog'i va viloyatning res- publikadagi o'rni va roli aniqlanadi. Demak, viloyat ijtimoiy- iqtisodiy tizim sifatida emas, balki turli xil hududiy tarkib birligi tarzida ko'rilishi lozim. Taqqoslash metodi ham iqtisodiy geografiyada juda sermahsul va unumli metodlaridan hisoblanib, ikkita taqqoslanayotgan obyektlar uchun umumiy va o'ziga xos tomonlarni, obyektning katta-kichikligi, uning afzalliklarini, imkoniyatlarini va omillarini ochib beradi.