Iqtisodiy va ijtimoiy geografiya

III.9. KIMYO SANOATI 

 

Kimyo sanoati (Qadimgi Misr nomidan kelib chiqqan bo‘lib, ―xem‖  - qora 

degan  ma‘noni  bildiradi.  Keyinchalik  bu  so‘z  o‘zgarib,  ―hyumo‖  –  suyultirilish, 

―himevis‖ – aralashtirish ma‘nolarini bera boshlagan) – og‘ir sanoat tarmoqlariga 

---

IQTISODIY VA IJTIMOIY GEOGRAFIYA 

 

469 

 

 

Tog‘-kon-

kimyo sanoati

 

 

Asosiy kimyo 

 

Organik sintez 

kimyosi 

 

Polimerlar 

kimyosi 

Polimer 

materialga 

ishlov berish 

Kimyo sanoati tarmoqlari 

 

Mineral 

xomashyo 

qazib olish 

 

Kimyoviy tuz-

lar, kislotalar, 

mineral 

o‘g‘itlar ishlab 

chiqarish  

 

Yarim tayyor 

mahsulotlar 

ishlab 

chiqarish  

 

Plastmassa, 

kauchuk, turli 

tolalar 

tayyorlash 

 

Shina, 

polietilen 

plenka ishlab 

chiqarish 

Iqtisodiyot tarmoqlarining kimyo sanoati korxonalari 

mahsulotlariga ehtiyoji

 

 

Mashinosozlik 

tarmog‘i 

(plastmassa, shisha) 

 

To‘qimachilik 

sanoati 

(tola, bo‘yoq)

 

Transport (motor 

yoqilg‘isi, yog‘lash 

uchun ishlatiladi-

gan moylar, sintetik 

kauchuk) 

 

Qurilish  

(himoya plenkasi, 

shisha, plastik) 

kiruvchi  xalq  xo‘jaligining  yetakchi  tarmoqlaridan  biri.  U  XX  asr  davomida 

alohida tarmoq sifatida shakllandi va eng yuqori sur‘atlarda rivojlanishga erishdi. 

 

Bu sanoat tarmog‘ining quyidagi o‘ziga xos xususiyatlari mavjud: 



 

sifat jihatidan tabiiy materiallardan ustun turuvchi yangi materiallar ishlab 

chiqaradi; 



 

ishlab chiqarishni kombinatlashtirishda katta imkoniyatlarga ega; 



 

keng xomashyo manbalariga ega. Turli xil foydali qazilmalar, yog‘och, suv, 

havo, ishlab chiqarish chiqindilaridan xomashyo sifatida foydalanadi; 



 

―sehrli‖  soha  bo‘lib,  ko‘zga  ko‘rinmaydigan  narsalardan  ko‘rinadigan 

mahsulotlar  yaratadi.  Masalan,  havo  tarkibidagi  azotni  ajratib  olib,  azotli 

o‘g‘it ishlab chiqarish va h.z. 

10-rasm.

 Kimyo sanoatining tarmoq tarkibi 

---