Iqtisodiy va ijtimoiy geografiya

IQTISODIY VA IJTIMOIY GEOGRAFIYA 

 

463 

 

murakkabdir.  Shu  bilan  birga,  bu  sanoat  tarmog‘ining  majmua,  klaster  va  rayon 

hosil qiluvchi ahamiyati ham katta.  

Ushbu  sanoat  tarmog‘ining  hududiy  tashkil  etish  omillari  turlicha.  Ba‘zi 

mashinasozlik  korxonalari  metallni  va  ishchi  kuchini  ko‘p  talab  qilsa,  boshqalari 

uchun nisbatan ozroq, ammo malakali kadrlar va sifatli metall zarur bo‘ladi; ba‘zi 

mashinasozliklik  zavodlari  bevosita  iste‘mol  rayonlarida  (traktor  va  qishloq 

xo‘jaligi mashinasozligi, mintaqa iqtisodiyotining ixtisoslashgan tarmoqlari uchun 

tegishli  jihozlar,  asbob-uskunalar  ishlab  chiqarish  va  b.)  joylashtirilsa,  ayrimlari 

(radio  va  teleapparatura,  hisoblash  mashinalari,  kompyuter  va  h.z.)  yirik 

innovatsiya salohiyatiga ega bo‘lgan markazlarda tashkil etiladi.  

Tarkibiy  jihatdan  mashinasozlik  sanoati  o‘zining  ichki  tuzilishini  turli 

tumanligi bilan boshqa sanoat tarmoqlaridan keskin farq qiladi. U transport, traktor 

va  qishloq  xo‘jaligi  mashinasozligi,  elektrotexnika,  stanoksozlik  va  asbobsozlik, 

priborsozlik  kabi  yirik  tarmoqlardan  tashkil  topgan.  Ular,  o‘z  navbatida,  yanada 

kichikroq,  tor  ixtisoslashgan  ―tarmoqchalardan‖  iborat.  Masalan,  transport  

mashinasozligi  samolyotsozlik,  avtomobilsozlik,  kemasozlik,  vagonsozlik  va 

boshqa  turlarni,  avtomobilsozlikning  o‘zi  esa  yengil  va  yuk  mashinalarini  ishlab 

chiqarishdan tashkil topgan.   

Umumiy  qilib  olganda,  mashinasozlik  sanoati  eng  ko‘p  turdagi 

mahsulotlarni ishlab chiqaradi va milli iqtisodiyotning tayanchi hisoblanadi.