Iqtisodiy va ijtimoiy geografiya

IQTISODIY VA IJTIMOIY GEOGRAFIYA 

 

169 

 

chuqurlashtirib,  kengaytirib  borish  yaqin  va  uzoq  xorijiy  mamlakatlar  bilan 

aloqalarni rivojlantirish; 



 

 yirik  shaharlarning  haddan  tashqari  rivojlanishini  tartibga  solish,  kichik  va 

o‗rta  shaharlarning  ijtimoiy-iqtisodiy  taraqqiyotini  tezlashtirish,  mintaqalarning 

ijtimoiy-iqtisodiy  rivojlanish  darajasidagi  tabaqalanish  jarayonini  boshqarish, 

iqtisodiyot  tarmoqlari  dasturlarini  ishlab  chiqish  va  amaliyotga  tatbiq  etishdan 

iborat. 

XX  asr  50-yillarining  o‗rtalaridan  boshlangan  ilmiy-texnika  inqilobi  ishlab 

chiqarish  kuchlarini  rivojlantirish,  hududiy  tashkil  qilishni  takomillashtirishning 

klassik  nazariyalariga  bir  qator  ―tuzatishlar‖  kiritdi.  Bunday  tuzatishlar:  a) 

sanoatning o‗ta yangi tarmoqlari, avvalo ilmiy tadqiqot va loyihalash-tajriba ishlari 

bilan chambarchas bog‗liq ―ilmtalab‖ sohalarning gurkirab rivojlanishi; b) qishloq 

xo‗jaligi  ishlab  chiqarishi-ning  sanoat  asoslariga  ko‗chishi  –  agrosanoat 

majmuasining  (agrobiznes)  rivojlanishi;  v)  infrastruktura  sohalarining  milliy 

daromaddagi hissasining barqaror ortib borishi; g) ishlab chiqarish tizimini tobora 

transport-geografik  o‗ringa  va  xomashyoga  bog‗liqligining  qisqarib  borish 

jarayoni;  d)  ilmiy-tadqiqot  ishlari  va  loyihalash-tajriba  markazlari  rolining  ortib 

borishi;  j)  yuqori  malakali  mehnat  hissasining  tobora  keng  rol  o‗ynashi;  z) 

ijtimoiy-ekologik  omillar  –  ishlab  chiqarish  kuchlarining  rivojlanishi  va 

joylashishida sezilarli o‗zgarishlarni yuzaga keltirmoqda. Chunonchi, 70-yillarning 

o‗rtalaridan  boshlab  ishlab  chiqarish  tizimidagi  o‗zgarishlar  keng  sur‘atda 

―markazdan  qochma‖  yo‗nalishi  (bir  mamlakat  va  jahon  xo‗jaligi  doirasida)  va 

sohil  bo‗yiga  to‗planish  negizida  port-sanoat  ishlab  chiqarish  majmualarining 

yuzaga kelishi va xalqaro iqtisodiy munosabatlar tizimida katta o‗rin tutishi bilan 

bog‗liq.