Iqtisodiy va ijtimoiy geografiya


IQTISODIY VA IJTIMOIY GEOGRAFIYA



Download 4,99 Mb.
Pdf ko'rish
bet79/663
Sana24.01.2022
Hajmi4,99 Mb.
#408124
1   ...   75   76   77   78   79   80   81   82   ...   663
Bog'liq
Iqtisodiy va ijtimoiy geografiya darslik

IQTISODIY VA IJTIMOIY GEOGRAFIYA 

 

69 

 

yondasha  olmagan.  Tabiat  va  jamiyat  o‗rtasidagi  aloqalar  mohiyatini  Gumboldt 



(zamonasining  ko‗p  olimlari  kabi)  geografik  determinizm  doirasida  baholadi. 

Shuning  uchun  Gumboldtning  geografiyasi  bir  butunligi  bu  tabiiy  geografiyaning 

bir butunligi – ―Yer shari fizikasi‖dir. Yerdagi hodisalarning sababiylik aloqalarda, 

geografik  bilishning  markaziy  vazifasi  deb  Gumboldt  organik  dunyoning  notirik 

tabiatga  bog‗liqligi:  o‗simliklar  dunyosi  va  iqlim  o‗rtasidagi  aloqalari,  iqlimni 

xuddi  havo  qobig‗i,  quruqlik  va  okeanning  ustki  qismining  birgalikdagi  mahsuli 

sifatida  o‗rganish  deb  hisoblagan.  Bunday  yondashuv  Gumboldtga  muhim  tabiiy 

geografik  qonuniyatlarni 

–  tabiatning  kenglik  va  balandlik  bo‗yicha 

mintaqalanishini  ochish  imkonini  berdi.  Shunga  qaramay  Gumboldtdagi  tabiiy 

geografik sintez faqat o‗simlik – iqlim munosabatlarini qamrab oladi, chunki o‗sha 

davrda  tabiatning  boshqa  komponentlariga,  ayniqsa,  tuproqlarga  doir  materiallar 

yetarli emas edi. Gumboldt qarashlarining chegaralanganligi, geografik hodisalarni 

tabiiy talqinida ham ko‗proq yaqqol ko‗zga tashlanadi. ―Biz uchun yerdagi tabiiy 

hodisalarni  oxirigacha  o‗simlik  formalari  rivojlanishiga  qadar  va  o‗z-o‗zini 

belgilovchi  tirik  organizm  harakatigacha  kuzatishda  ehtiyoj  mavjud‖.  Bu  yerda 

Gumboldt insonni ham ―uning turli xil fizik xususiyatlariga‖ kiritib qo‗yadi. Tabiat 

hodisalari  o‗zaro  aloqalarini  o‗rgana  turib  Gumboldt  ularning  makondagi 

o‗zgarishiga  e‘tibor  qaratgan,  shuning  uchun  ham  tabiiy  yer  tasvirlash,  makonda 

ularning  tartib  bilan  tarqalishini  ko‗rib  chiqadi.  Bunday  yondashuv  amerikalik 

geograf R.Xartshornga Gumboldt konsepsiyasini xorologik (tarixiylikni rad etgan) 

deb  baholash  imkonini  berdi.  Biroq  A.G.Isachenko  fikriga  ko‗ra,  bunday 

fikrlashning yolg‗onligini isbotlash qiyin emas. Gumboldt tabiiy o‗zaro aloqalarni 

o‗rganishni  qandaydir  ma‘lum  hududlar  bilan  chegaralamagan,  balkim  tadqiqot 

obekti  sifatida  butun  Yer  sharini  ko‗rib  chiqqan.  Xorologik  yondashuv 

tarafdorlaridan  farq  qilgan  holda,  Gumboldt  tabiiy  geografik  tadqiqotlarda 

tarixiylik  metodini  yoqlab  chiqqan:  ―Tabiatni  o‗rganishni tabiat  tarixidan  ajratish 




Download 4,99 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   75   76   77   78   79   80   81   82   ...   663




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2025
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish