Iqtisodiy va ijtimoiy geografiya

IQTISODIY VA IJTIMOIY GEOGRAFIYA 

 

153 

 

farovonligi  qo‗llab-quvvatlanib  turiladi.  Turizm  jahon  xo‗jaligining  uch  yetakchi 

eksport  sohalari  qatoriga  kirib,  u  faqatgina  neft  qazib  olish  va  avtomobilsozlik 

sanoatlaridan keyingi o‗rinni egallaydi.  

Hozirgi paytda turizm sohasi ulushiga butun jahon eksportining 8% ga yaqini, 

jahon  xizmatlar  savdosining  30  foizi,  jahon  yalpi  mahsulotining  10,8  foizi,  jahon 

kapital  qo‗yilmalarining  9,4  foizi,  jahon  iste‘molchilik  xarajatlarining  11  foizi, 

butun  jahon  soliq  tushumlarining  5  foizi  to‗g‗ri  keldi.  Bundan  tashqari,  turizm 

sohasi  aholining  bandligiga  katta  ta‘sir  o‗tkazmoqda.  Mutaxassislar  bahosicha, 

hozirgi  zamon  turizmi  va  u  bilan  bog‗liq  bo‗lgan  sohalarda  jahondagi  har 

sakkizinchi xodim banddir.  

Jahonning  ko‗pchilik  davlatlarida  turizm  yagona  tizim  sifatida  rivojlanib 

bormoqda.  Turizm  mamlakat  va  uning  xalqaro  tarixi,  diniy,  ma‘naviy,  madaniy 

hamda  urf-odatlari  bilan  tanishish  imkoniyatlarini  yaratib  beradi.  Turizm 

mamlakatlar  budjetiga  salmoqli  daromad  keltiradi.  Shuningdek,  u  juda  ko‗p 

xizmatlar  ko‗rsatish  bilan  bog‗liq  jismoniy  va  huquqiy  shaxslarga  yordam 

ko‗rsatadi.  Turizm  sohasi  nafaqat  eng  yirik,  balki  jahon  iqtisodiyotining  eng 

dinamik holda rivojlanayotgan sektorlaridan biridir. U tez sur‘atlarda o‗sishi bilan 

yuz  yilning  iqtisodiy  fenomeni  hodisasi  sifatida  tan  olingan.  XX  asrning  ikkinchi 

yarmi  davomida  xalqaro  turistlar  soni  salkam  28  martaga  ko‗paydi,  bu  xizmat 

turidan tushgan tushumlar esa 237 martaga oshdi. 

Butun dunyo bo‗yicha turistik xizmatlarga o‗sib borayotgan talab, eng avvalo, 

ijtimoiy-iqtisodiy  sabablar  bilan  izohlanadi  (umumiy  daromadlar  o‗sishi  va  bo‗sh 

vaqt  ko‗payishi,  haq  to‗lanadigan  ta‘tillar  muddatining  ko‗payishi,  pensiya 

ta‘minotining  yetarli  darajasi,  oila  tarkibida  bolalar  kamayishi  evaziga  o‗zgarishi 

va  h.k),  shuningdek,  transport  taraqqiyotidagi  o‗sish,  uning  arzonlashishi  va 

hammaning  qurbi  yetishi,  valyuta  cheklovlarining  kamaytirilishi  yoki  bekor 

qilinishi, viza rejimining liberallashtirilishi kabilar. 

---