Iqtisodiy tizimlarning turlari va modellari

Jamiyatning iqtisodiy tizimi tushunchasi, uning tuzilishi
Yunoncha systema so'zi qismlardan tashkil topgan butunlikni
anglatadi.
Iqtisodiy tizimni birinchi bo'lib Adam Smit 1776 yilda ko'rib
chiqqan.
Iqtisodiy tizimni aniqlashda turli xil yondashuvlar mavjud,
masalan,
iqtisodiy tizim bu ishlab chiqarish usuli, ya'ni. ishlab chiqaruvchi
kuchlarning birligi va ularga mos keladigan ishlab chiqarish
munosabatlari (bu marksistik yondashuv);
yoki bu umumiy iqtisodiy manfaatlar bilan birlashtirilgan odamlar
(jamiyat) hamjamiyati;
yoki bu inson va ijtimoiy ishlab chiqarishning birligi va
boshqalar.
Iqtisodiy tizim -
mamlakatda iqtisodiy tovarlarni ishlab
chiqarish, taqsimlash, almashtirish va iste'mol qilishda iqtisodiy
munosabatlarning shakli va mazmunini belgilaydigan printsiplar,
qoidalar va qonuniy ravishda mustahkamlangan me'yorlar
to'plami.
Jamiyatning iqtisodiy tizimi o'zaro bog'liq va o'zaro ta'sir qiluvchi
elementlardan iborat. Ushbu elementlar iqtisodiy tizim tuzilishini
tashkil etadi.
Iqtisodiy tizimning tuzilishi:

---

1 ishlab chiqaruvchi kuchlar;
2 ishlab chiqarish munosabatlari;
3 boshqaruv tizimi.
Iqtisodiy tizim tuzilishi elementlarini ko'rib chiqing.
Ishlab chiqarish kuchlari -
ishlab chiqarishning moddiy va
shaxsiy omillari to'plami va ulardan foydalanishning o'zaro ta'siri
va samaradorligini ta'minlaydigan ayrim shakllari.
Ishlab chiqaruvchi kuchlarning elementlari:
1 ishlab chiqarish vositalari, ya'ni. mehnat vositalari (faoliyat
nima bilan amalga oshiriladi) va mehnat ob'ektlari (faoliyat
nimaga yo'naltirilgan).
Ishlab chiqaruvchi kuchlarning tarkibi:
1
material -
shaxsiy va moddiy ishlab chiqarish omillari to'plami.
Ishlab chiqarish vositalari odamlar tomonidan ishlab chiqarishga
kiritilgan, shuning uchun asosiy ishlab chiqaruvchi kuch tajriba
va mahoratga ega odamlardir.
2
ma'naviy -
fan umuminsoniy ishlab chiqaruvchi kuch sifatida;