Moliyaviy tahlilning maxsus usullari Xo‘jalik yurituvchi subyektlarning moliyaviy holati yuzasidan obyektiv axborotlarni olish yo‘llarini belgilab beruvchi tahlil usullariga quyidagilarni kiritish mumkin:
moliyaviy hisobotni o‘qish
gorizontal tahlil
vertikal tahlil
trend tahlili
qiyosiy tahlili
moliyaviy koeffitsiyentlar
omilli tahlil
GORIZONTAL TAHLIL Alohida moliyaviy ko‘rsatkichlarni o‘zaro taqqoslash orqali moliyaviy holatdagi o‘zgarishlarga baho berish usuli hisoblanadi. o‘zgarishlar, mutlaq va nisbiy ifodalarda aniqlanadi. Buxgalteriya balansining gorizontal tahlili
Balans aktivi
|
Hisobot davri boshiga
|
Hisobot davri oxiriga
|
Farqi
+,-
|
O‘sishi,
%
|
1
|
2
|
3
|
4(3-2)
|
5(3/2)*100-100
|
Aktiv
| | | | |
Uzoq muddatli aktivlar
|
UM0
|
Um1
|
UM1-UM0
|
UM1/UM0*100-100
|
Joriy aktivlar
|
JA0
|
JA1
|
JA1-JA1
|
JA1/JA1*100-100
|
Aktiv jami
|
A0
|
A1
|
A1-A0
|
A1/A0*100-100
|
Passiv
| | | | |
O‘z mablag‘lari manbasi
|
O‘M0
|
O‘M1
|
O‘M1-O‘M0
|
O‘M1/O‘M0*100-100
|
Majburiyatlar
|
M0
|
M1
|
M1-M0
|
M1/M0*100-100
|
Passiv jami
|
P0
|
P1
|
P1-P0
|
P1/P0*100-100
| VERTIKAL TAHLIL
Gorizontal tahlilni to‘ldiruvchi usuli sifatida moliyaviy hisobot elementlari, moddalarining tarkibiy jihatlariga baho berishni xarakterlaydi. Ushbu jihatlarni moliyaviy hisobotlarning barcha shakllariga nisbatan qo‘llash mumkin. Umumiy tarkibda yakka birliklarninng salmog‘i va ularning o‘zgarishlari asosida korxona moliyaviy holatini tashxislash yanada osonlashadi. Korxonani moliyaviy ahvolini anglash, bilishda asosiy jihatlar jami tarkibda birlik qatorlarni to‘g‘ri nisbatlashga qaratiladi.
Buxgalteriya balansining vertikal tahlili
Balans moddalari
|
O‘tgan yil
| |
Hisobot yili
| |
Farqi
| | |
Summa
|
%
|
Summa
|
%
|
Summa
|
%
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6(4-2)
|
7(5-3)
|
Aktiv
| | | | | | |
Uzoq muddatli aktivlar
|
UM0
|
UM/A0*100
|
Um1
|
Um1/A1*100
|
Um1- UM0
|
Um1/ UM0
|
Joriy aktivlar
|
JA0
|
JA0/A0*100
|
JA1
|
JA1/A1*100
|
JA1- JA0
|
JA1/ JA0
|
Aktiv jami
|
A0
|
100
|
A1
|
100
|
A1- A0
|
A1/A0
|
Passiv
| | | | | | |
O‘z mablag‘lari manbasi
|
O‘M0
|
O‘M0/P0*100
|
O‘M1
|
O‘M1/P1*100
|
O‘M1- O‘M0
|
O‘M1/O‘M0
|
Majburiyatlar
|
M0
|
M0/P0*100
|
M1
|
M1/P1*100
|
M1- M0
|
M1/ M0
|
Passiv jami
|
P0
|
100
|
P1
|
100
|
P1- P0
|
P1/ P0
| TREND TAHLILI
Asos tahlili sifatida dinamik o‘zgarishlarni baholashda eng ko‘p qo‘llaniladigan usul hisoblanadi. Ushbu usul yordamida yaqin va uzoq davriylikdagi o‘zgarishlarga mutlaq va nisbiy ifodalarda baho beriladi. Trend tahlilidan ko‘pincha aktivlar o‘zgarishini baholashda, foyda va uning o‘sishini baholashda, investitsiyalar hajmini baholashda foydalaniladi.
Moliyaviy hisobot elementlarini trend tahlili
Yillar
|
Avtonomiya koeffitsiyenti
|
O‘zgarishi +,-
| | | | | |
Oldingi yilga nisbatan
| |
Bazis davriga nisbatan
| | | |
summa
|
%
|
summa
|
%
|
2015
|
K1
|
x
|
x
|
x
|
X
|
2016
|
K2
|
K2-K1
|
K2/K1*100
|
K2-K1
|
(K2/K1)*100-100
|
2017
|
K3
|
K3-K2
|
K3/K2*100
|
K3-K1
|
(K3/K1)*100-100
|
2018
|
K4
|
K4-K3
|
K4/K3*100
|
K4-K1
|
(K4/K1)*100-100
|
2019
|
K5
|
K5-K4
|
K5/K4*100
|
K5-K1
|
(K5/K1)*100-100
| Foydalanilgan adabiyotlar ro’yhati
1. Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2020 йил 24 февралдаги ПҚ-4611-сонли “Молиявий ҳисоботнинг халқаро стандартларига ўтиш бўйича қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида”ги Қарори.
2. Казакова Н.А. Финансовый анализ в 2 ч. Часть 1: Учебник и практикум для вузов. – Москва: Издательство Юрайт, 2020. – 297с.
3. Казакова Н.А. Финансовый анализ в 2 ч. Часть 2: Учебник и практикум для вузов. – Москва: Издательство Юрайт, 2020. – 209с.
4. Raximov M.Y., Kalandarova N.N. Moliyaviy tahlil. Darslik. – T.: Iqtisod-Moliya, 2019. - 736 b.
5. Xasanov B.A., Raximov M.Y., Muqumov Z.A. va boshqalar. Moliyaviy tahlil. Darslik. – T.: IQTISODIYOT, 2020. - 736 b.
6. Сагдиллаева З.А., Юлдашева У.А., Алимов Б.Б. Финансовый анализ. / Учебник –Т.: Iqtisod-Moliya, 2019. – 444 с.
7. Пардаев М.К. Иқтисодий таҳлил назарияси. Дарслик.– Т.: “Инновацион ривожланиш нашриёт-матбаа уйи” ДУК, 2020. – 588 б.
8. Raximov M.Y., Mavlonov N.N., Kalandarova N.N. Iqtisodiy tahlil. O’quv qo’llanma. – T.: Iqtisod-Moliya, 2020. – 517 b.
9. Subramanyam K.R. Financial statement analysis. 11th edition. New York, Mc Graw-Hill Education, 2016. - 814 pages.
http://fayllar.org
Do'stlaringiz bilan baham: |