Iqtisodiy o'sish

иқТИСОДИЙ ўСИШ
Маъруза режаси

1. 
   Иқтисодий ўсишнинг мазмуни, турлари ва кўрсаткичлари.
   
2. 
   Иқтисодий ўсишнинг омиллари.
   
3. 
   Миллий бойлик тушунчаси ва унинг таркибий тузилиши.
   

Иқтисодий ўсишнинг мазмуни, турлари ва кўрсаткичлари

Мамлакатларнинг иқтисодий ривожланиши кўп омилли ва шу билан бирга зиддиятли жараён ҳисобланади. Иқтисодий ривожланиш хеч қачон бир текис, юқорилаб борувчи чизиқ бўйича рўй бермайди.

Иқтисодий ривожланиш ўз ичига юксалиш ва инқироз даврларини, иқтисодиётдаги миқдор ва сифат ўзгаришларни, ижобий ва салбий тамонларни олиб нотекис боради.
Миллий иқтисодийтда иқтисодий ривожланиш қийин аниқланадиган жараён бўлгаллиги сабабли, унинг мезонларидан бири бўлган иқтисодий ўсиш кўпроқ таҳлил қилинади. Иқтисодий ўсиш иқтисодий ривожланишнинг таркибий қисми бўлиб, ўз ифодасипи реал ЯММ (ЯИМ) ҳажмининг ва унинг аҳоли жон бошига кўпайишида топали.
Иқтисодий ўсишга тарихий жихатдан ёндашилганда, у бир ҳил суратларда ва бир текис бормайди. Тарихда иқтисодий ўсиш суратларининг жадаллашиш, жиддий пасайиш ва хатто чекланиш даврлари маълум. Агар катта тарихий босқичлар олиб қараладиган бўлса, жахон ва миллий иқтисодиётда, барқарор иқтисодий ўсиш, ишлаб чиқаришнинг ҳар томонлама тараққиёт манзараси ҳосил бўлади. Шу билан бирга иқтисодий ўсиш нафақат миқдор, балки муайян сифат ўзгаришлари шаклида ҳам шамоён бўлади. Шундай экан иқтисодий ўсиш бевосита ялпи миллий маҳсулот миқдорининг мутлоқ ва аҳоли жон бошига ҳамда иқтисодий ресурс харажатлари бирлиги ҳисобига кўпайиши ҳамда сифатиницг такомиллашувида ифодаланади.
Маҳсулотнинг ўсиш суръати билан ишлаб чиқариш омилла­ри миқдорининг ўзгариши ўртасидаги нисбат иқтисодий ўсишнинг экстенсив ёки интенсив турларини белгилаб беради.
Экстенсив иқтисодий ўсишга ишлаб чиқаришпинг авввалги мехникавий асоси сақланиб қолган ҳолда ишлаб чиқариш омиллари миқдорининг кўпайиши туфайли эришилади. Айтайлик, махсулот ишлаб чиқаришни икки хисса кўпайтириш учун мавжуд корхона билан бир қаторда ўрнатилган ускуналарншгг қуввати, миқдори ва сифати бўйича, ишчи кучининг сони ва малака таркиби бўйича худди ўшандай яна бир корхона қурилади. Экстенсив ривожланищда, агар у соф холда амалга оширилса, ишлаб чиқариш самарадорлиги ўзгармай қолади.