Iqtisodiy bilim asoslari

Buni  yodda tuting!

---

25

25

24

5- MAVZU

FIRMA MABLAG‘LARI VA

XARAJATLARI

1.  Yuqoridagi rasmda firma mablag‘larining aylanishi tasvirlangan. Uni diqqat bilan 

ko‘zdan kechiring va sharhlang.

2.  Firmaning mablag‘lari aylanish bosqichlarining har birida qanday ko‘rinishda 

bo‘lishini tahlil qiling va o‘z fikringizni bildiring.

FAOLLASHTIRUVCHI SAVOL VA TOPSHIRIQLAR

Firma moliyaviy mablag‘larining aylanishi

   

DO‘KON

MABLAG‘LAR

BOZOR

ISHLAB 

CHIQARISH

TOVAR

FIRMA MABLAG‘LARINING TURLARI

Ma’lumki, har qanday firma uchun iqtisodiy faoliyatni amalga oshirishda mablag‘ 

kerak bo‘ladi. Odatda, firmaning mablag‘i firma egalarining pul mablag‘laridan tarkib 

topadi.

Firma  mablag‘lari  ishlatilishiga,  nimalar  sotib  olinishiga  qarab  ikki  turga 

bo‘linadi. Bino va inshootlar, asbob va uskunalar sotib olishga sarflangan mablag‘lar 

asosiy mablag‘lar (asosiy kapital) deb yuritiladi. Asosiy mablag‘ — ishlab chiqarishda 

uzoq  yil  va  ko‘p  marta  ishlatiladigan  asosiy  ishlab  chiqarish  vositalarini  sotib 

olishga mo‘ljallangan mablag‘.

Xomashyo, yoqilg‘i, energiya, har xil materiallar sotib olishga va ishchi kuchini 

yollashga  sarflanadigan  mablag‘lar  aylanma  mablag‘lar  (aylanma  kapital)  deb 

yuritiladi. Aylanma mablag‘ ishlab chiqarishda  ishlatiladigan resurslar sotib olish 

uchun mo‘ljallangan mablag‘lardan iborat bo‘ladi. Firma aylanma mablag‘iga resurslar 

bozoridan xomashyo, turli xil materiallar sotib oladi va ishchi kuchini yollaydi. Bu 

bilan firmaning aylanma mablag‘i pul ko‘rinishidagi shakldan moddiy ko‘rinishdagi 

shaklga o‘tadi. Bu resurslardan firmada tovarlar ishlab chiqariladi. Ular sotilgach, 

yana pul shaklidagi mablag‘ga aylanib, firmaga qaytib keladi.

Shu tariqa firmaning aylanma mablag‘lari iqtisodiy faoliyat natijasida aylanib 

turadi. Shu xususiyati bois, bu mablag‘lar aylanma mablag‘lar deb ataladi.