Iqtisodiy bilim asoslari

  FAOLLASHTIRUVCHI SAVOL VA TOPSHIRIQLAR
A
B
D
http:eduportal.uz

---

29
Ma’lumki,  har  qanday  davlatda,  jamiyatda  iqtisodiyotning  asosiy 
vazifasi  resurslarning  taqchilligi  sharoitida  mavjud  resurslardan  foy-
dalanishning  eng  samarali  va  oqilona  yo‘llarini  tanlab,  mamlakat 
fuqarolarining ehtiyojlarini to‘laroq qondirishdan iborat. Bu maqsadda 
iqtisodiyotning quyidagi uchta asosiy savoliga javob topish muammosiga 
duch kelinadi: Nima? Qanday? Kim uchun?
Bu uchta savol har qanday iqtisodiy tizim — mamlakatdagi (jamiyatdagi) 
xo‘jalik yuritish tizimi uchun umumiy bo‘lib, uni har bir tizim o‘zicha, 
turlicha  hal  qiladi.  Tizimlar  bu  muammoni  qanday  hal  qilishiga  qarab 
an’anaviy iqtisodiyot, bozor iqtisodiyoti, markazlashgan rejali iqtisodiyot
va aralash iqtisodiyot kabi turlarga ajratiladi.
Ishlab
 chiqarish
 kerak?
Ishlab chiqarilgan tovarlar kim tomonidan 
sotib olinadi va daromad qanday 
taqsimlanadi?
Tovarlar kim tomonidan, qanday 
resurslar va texnologiyalar asosida  ishlab 
chiqariladi?
Qaysi tovar qanday 
hajmda ishlab chiqariladi?
Nima
Qanday
Kim 
uchun
An’anaviy  iqtisodiyot  tizimi  — Nima?  Qanday?  Kim  uchun?  degan 
savollarga jamiyatda saqlanib kelayotgan yuz yillik an’analarga muvofiq 
javob beradi. Mahsulot ota-bobolardan meros bo‘lib kelayotgan usullar 
yordamida  ishlab  chiqariladi,  eski  urf-odatlarga  ko‘ra  taqsimlanadi. 
Bunday  iqtisodiyot  turi  juda  qadimgi  bo‘lib,  natural  xo‘jalik  paydo 
bo‘lishi  bilan  boshlangan.  Hozirda  esa  qoloq,  butun  dunyodan  ajralib 
yashayotgan,  tashqi  dunyo  bilan  aloqa  qilish  va  borish  qiyin  bo‘lgan 
tundra, Afrika va Amazonka chakalakzorlari, Sibir taygasi, okeanlardagi 
kichik  orolchalarda  va  baland  tog‘larda  istiqomat  qilayotgan  jamoa  va 
qabilalarda uchratish mumkin.