Iqtisodiy bilim asoslari

5- MAVZU
MEHNAT TAQSIMOTI VA IXTISOSLASHUV
Ishlab  chiqarish  jarayoni  resurslarning  o‘zaro  birikishi  natijasida 
vujudga  keladi.  Resurslarning  muayyan  miqdoridan  ishlab  chiqarilgan 
mahsulot  miqdori ushbu  resursning  mahsuldorligi  deb  ataladi.  Har  bir 
korxonaning maqsadi kam resurs sarflab, ko‘p miqdorda mahsulot ishlab 
chiqarishdan,  ya’ni  mahsuldorlikni  oshirishdan  iborat  bo‘ladi.  Chunki 
ishlab  chiqarilayotgan  mahsulot  hajmi  nafaqat  qancha  ishchi  ishlayot-
ganiga, balki qanday ishlayotganiga ham bog‘liq bo‘ladi. Bu ko‘rsatkich 
mehnat unumdorligi yordamida aniqlanadi.
Mehnat  unumdorligi  deb  vaqt  birligi  ichida  bir  birlik  resursdan  foy-
dalanib ishlab chiqarilgan tovar va xizmat miqdoriga aytiladi. Ya’ni,  
U=Q:T
bu  yerda    Q  ishlab  chiqarilgan  mahsulot  miqdori,   T–shu  mahsulotni 
ishlab chiqarishga  sarflangan vaqt,  U–mehnat unumdorligi.
Quyidagi  omillar  mehnat  unumdorligining  oshishiga    sezilarli  ta’sir 
ko‘rsatadi:
uskuna
kompyuter
AQSH
el. energiya
qahva
shokolad
Muzqaymoq
Xorazm
shakar
sut