Iqtisodiy bilim asoslari

  
Iqtisodiy huquq asoslari
Soliqlar  va    boshqa  majburiy  to‘lovlar  ushbu  kodeks  bilan  belgi-
lanadi, o‘zgartiriladi yoki bekor qilinadi.
                O‘zbekiston Respublikasining Soliq kodeksi, 2- modda
Soliq  munosabatlariga  oid  barcha  rasmiy  hujjatlar  Soliq  kodeksiga 
zid bo‘lmasligi lozim. O‘zbekistonda hozirgi kungacha soliq stavkalarini 
http:eduportal.uz

---

138
Bevosita soliq
— fuqaro va korxonalardan bevosita davlat xazinasiga 
undiriladigan soliq.
Soliq  siyosatini  takomillashtirish  konsepsiyasining  qabul  qilinishi 
mamlakatimiz soliq tizimida ulkan o‘zgarishlar  qilinishiga sabab bo‘ldi. 
2019- yil boshidan O‘zbekiston soliq qonunchiligiga o‘nlab o‘zgarishlar 
kuchga kirdi. Bu o‘zgarishlarga sabab mamlakatimiz o‘z rivojlanishining 
yangi  –  jadal  bosqichiga  o‘tganligidadir.  Hozirgi  davrdagi  yangicha 
zamonaviy talablarga yangi "Soliq kodeksi" javob beradi. 
belgilash Soliq kodeksida emas, balki O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti 
qarori  orqali  har  yilga  alohida  belgilab  kelindi.  Undan  tashqari  turli 
qonun  osti  hujjatlar  orqali  soddalashtirilgan  soliqqa  tortuvchi  faoliyat 
turlari, aksizga tortiluvchi tovarlar kabi ro‘yxatlar tasdiqlanib turilar edi. 
Shuning  uchun  ham  Soliq  kodeksidan  boshqa  ayrim  huquqiy  hujjatlar 
ham soliq qonunchiligining muhim tarkibiy qismi deb ta’kidlash joiz. 
Mamlakatimizdagi  mavjud  soliq  qonunchiligi  asosida  fuqarolar  va 
korxonalar  tomonidan  to‘lanadigan  soliq  turlariga  quyidagilar  kiradi: 
foyda solig‘i, daromad solig‘i, aksiz solig‘i, mol-mulk solig‘i, yer solig‘i, 
qo‘shilgan  qiymat  solig‘i,  tabiiy  resurslardan  foydalanganlik  uchun 
to‘lanadigan soliq va boshqalar.
Soliqlardan tashqari soliqlarga tenglashtirilgan ayrim majburiy to‘lovlar 
ham  bor-ki  ularni  to‘lash  ham  soliq  to‘lovchilar  uchun  majburiydir. 
Ularga  quyidagilar  kiradi:  ijtimoiy  to‘lov,  fuqarolarning  budjetdan 
tashqari jamg‘armalarga sug‘urta badallari, budjetdan tashqari sug‘urta 
jamg‘armalariga majburiy ajratmalar, davlat boji, bojxona to‘lovlari, turli 
yig‘imlar va h.k.
  
Soliqlar  bevosita  va  bilvosita  soliq  turlariga  bo‘linadi.  Fuqaro  va 
korxonalardan bevosita davlat xazinasiga undiriladigan soliqlar bevosita 
soliqlar  deb  ataladi.  Korxona  foydasi  (daromadi)dan  olinadigan  soliq, 
yer solig‘i, daromad solig‘i kabilar bevosita soliqlar jumlasiga kiradi.
Fuqarolar tomonidan to‘g‘ridan to‘g‘ri davlatga emas, balki avvaliga 
muayyan tovarlarni sotuvchi korxonalarga to‘lanadigan, so‘ng esa korxona 
tomonidan davlatga o‘tkaziladigan soliqlar bilvosita soliqlar deb ataladi. 
Bilvosita soliqlarga qo‘shilgan qiymat solig‘i, aksiz solig‘i kabilar kiradi.
Davlat  fuqarolaridan,  ya’ni  jismoniy  shaxslardan  daromad  solig‘i, 
mol-mulk solig‘i va yer solig‘i undiradi. 
http:eduportal.uz

---