Iqtisodiy bilim asoslari

Sof  raqobat  bozori
—  muayyan  tovar  turi  juda  ko‘p  sotuvchilar 
tomo nidan  sotiladigan,  bosh qa  sotuvchilarning  kirishi  oson  va 
narxlar  erkin bo‘lgan bozor.
M o n o p o l i y a  
( y u n o n c h a d a   “ t a n h o   s o t a m a n ”   d e g a n   m a ’ n o n i 
anglatadi) — bozorning muayyan tovar turi yak ka sotuvchi tomo ni dan 
sotiladigan, boshqa sotuvchilarning kirishi juda qiyin bo‘lgan holati.
Bozorlar  monopollashish  darajasiga  ko‘ra,  quyidagi  ketma-ketlikda 
joylashgan to‘rt turga bo‘linadi:
http:eduportal.uz

---

122
Monopolistik raqobat bozori 
— turdosh tovarlar juda ko‘p sotuvchilar 
tomonidan  sotiladigan,  boshqa  sotuvchilarning  kirishi  oson  va 
sotuvchilar  tomonidan  tovar  narxiga  muayyan  nazorat  o‘rnatish 
mumkin bo‘lgan bozor.
Oligopolistik bozor
 — bir nechta yirik firmalarning monopol bozori.
Mamlakatimizda  O‘zbekiston  Respublikasi  Monopoliyaga  qarshi 
kurashish qo‘mitasi tashkil etilgan. Uning vazifasi iqtisodiyotdagi mo-
nopoli yaga barham berish, tadbirkorlik va raqobatni qo‘llab-quvvatlashdan 
iboratdir. 
Respublikamizda raqobatga shart-sharoit hozirlash va monopoliyalarga 
qarshi  ku rashish  bozor  islohot lari ning  muhim  jihati  hisob lanadi. 
Raqobatni  rivojlanti rishga  qa ratilgan  Pre zident  far monlari,  hukumat 
Davlat ahamiyatiga ega bo‘lgan ba’zi bir ishlab chiqarish sohalari va 
tarmoqlari atayin monopollashtirilgan bo‘ladi. Bunday monopol tarmoqlar 
va sohalar — tabiiy monopoliyalar deb ataladi. Tabiiy monopoliyalarga, 
temir yo‘l xizmati, aviatsiya transporti, elektr energetika tarmog‘i, gaz va 
suv ta’minoti xizmati kabi qator soha va tarmoqlarni misol qilib keltirish 
mumkin. Tabiiy monopoliyalar davlat tomonidan tartibga solib turiladi. 
Ular uchun narxlarning eng yuqori darajasi belgilanib, narxlarning oshishi 
va xizmatlarning kamayib ketishiga davlat tomonidan yo‘l qo‘yilmaydi.