Iqtisodiy bilim asoslari 8

FAOLLASHTIRUVCHI SAVOL VA TOPSHIRIQLAR
29-MAVZU
SOLIQQA TORTISH ASOSLARI
DAVLAT VA MAHALLIY MIQYOSDAGI SOLIQLAR
Shuni ham aytib o‘tish kerakki, ba’zi soliqlar to‘g‘ridan to‘g‘ri davlat xazinasiga kelib 
tushadi. Bunday soliqlar 
davlat soliqlari
deb ataladi. Davlat soliqlariga qo‘shilgan qiymat 
solig‘i, aksiz solig‘i, korxonalar foydasi (daromadi)dan olinadigan soliqlar, fuqarolardan 
olinadigan daromad solig‘i kabilar kiradi.
Mahalliy hokimiyat, viloyat, tuman boshqaruv organlari ixtiyoriga beriladigan soliq 
turlari 
mahalliy soliqlar
deb yuritiladi. Bunday soliq turlariga yer solig‘i, mol-mulk solig‘i
kabi soliqlar va qator mahalliy yig‘imlar hamda soliqdan tashqari ba’zi majburiy to‘lovlar 
kiradi.
1. Soliqlarni joriy qilishdan maqsad nima?
2. Soliqlar yordamida qanday qilib aholi daromadlari qayta taqsimlanadi?
3. Korxonalardan qanday soliqlar olinadi? Fuqarolardan-chi?
4. Bevosita va bilvosita soliqlarning bir-biridan farqi nimada?
5. Soliqlarni to‘la hajmda va vaqtida to‘lash shartmi?
6. Har bir soliq to‘lovchi luqmasi halol bo‘lishi uchun avvalambor nima qilishi zarur deb 
o‘ylaysiz?
7. Davlat soliqdan to‘plangan mablag‘larni qanday maqsadlarga yo‘naltiradi?
BILIMINGIZNI SINAB KO‘RING!
Buni yodda tuting!
Davlat budjetining asosiy manbayi hisoblangan soliqlarsiz, davlat o‘z vazifalarini 
to‘laqonli bajara olmasligi mumkin.
Bilasizmi?
Mamlakatimizda ikki va undan ortiq daromad manbayiga ega bo‘lgan jismoniy 
shaxslar har yili 1-aprelgacha o‘tgan yil uchun soliq deklaratsiyasini to‘ldirib, soliq 
inspeksiyalariga topshirishlari shart.
 
Deklaratsiyada o‘tgan yilgi barcha daromadlar va 
undan to‘langan soliq miqdori ko‘rsatilgan bo‘lishi kerak.
Iqtiboslar
Xo‘jalik yurituvchi subyektlarning soliq yukini yanada kamaytirish, mikrofirma va ki-
chik korxonalar uchun yagona soliq to‘lovining 10 foizdan 8 foizga, 2009- yildan boshlab 
esa 7 foizga tushirilishi, jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig‘i stavkalariniing 
kamaytirilishi natijasida so‘nggi olti yil mobaynida faoliyat yuritayotgan kichik biznes 
subyektlari soni 1,9 barobar ko‘paydi va 2008- yili qariyb 400 mingtani tashkil etdi.
Islom Karimovning «Jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi, 
O‘zbekiston sharoitida uni bartaraf etishning yo‘llari va choralari» kitobidan