Iqtisod nazariyasi

Ishlab chiqaruvchi kuchlar, unum beruvchi kuchlar — ijtimoiy ishlab
chiqarishda band boʻlgan i.ch. vositalari va kishilar majmui; ijtimoiy i.ch.
jarayonida inson bilan tabiat oʻrtasidagi "modda almashuvi"ni amalga
oshiradigan subʼyektiv (odam) va ashyoviy unsurlar tizimi. Ishlab chiqarish kuchlar insonning tabiatga faol munosabatini ifoda etadi va bu munosabat mazmunini tabiat boyliklarini moddiy va maʼnaviy oʻzlashtirish hamda rivojlantirish tashkil etadi. Oʻzlashtirish davomida insonning tirikchilik, hayot sharoitlari — moddiy boyliklar yaratiladi, ayni paytda uning oʻzi ham kamol topib, rivojlanib boradi. Ishlab chiqarish kuchlarning moddiy unsurlari ishlab chiqarish vositalari va isteʼmol vositalaridan iborat. Ishlab chiqarish vositalari insonning tabiatga taʼsir koʻrsatishiga xizmat qiladigan mehnat vositalari va inson mehnati yoʻnaltirilgan mehnat predmetlaridan iborat. Mehnat vositalarining eng muhim va takomillashadigan, tez oʻzgaradigan tarkibiy qismi — mehnat qurollari (mashinalar, mexanizmlar, asboblar va boshqalar) hisoblanadi. Shu sababli ishlab chiqarish kuchlar oʻzgarishi mehnat qurollarining oʻzgarishidan boshlanadi. Ishlab chiqarish binolari, yoʻllar, kanallar, energetika tarmogʻi, aloqa vositalari, quvur transporta, turli sigʻimli sisternalar va boshqalar ham mehnat vositalariga kiradi.
Mehnat vositalari va ayniqsa mehnat qurollari ish kuchi rivojlanishining
mezoni, muayyan darajada mehnat amalga oshadigan munosabatlar
koʻrsatkichi hisoblanadi, jamiyatning unum beradigan boyligini hosil qiladi.
Ishlab chiqaruvchi kuchlar oz ichiga mehnat unumdorligi darajasini
belgilaydigan barcha omillar: bularning barchasi mehnat jarayonining
sub'ektiv (shaxsiy) va materiallari (real) elementlari, shuningdek moddiy
mahsulotlar ishlab chiqarishda o'zaro ta'siri. Bular, asosan, mehnat
tajribasi, ta'lim va malakalari, shuningdek mehnat va mehnat ob'ektlari
bilan asosiy samarali kuch sifatida shaxs kiradi. Samarali kuchlar ilmiy
qo'llanilganda, shuningdek, ishlab chiqarishni bo'linma, hamkorlik,
ixtisoslashtirish, shuningdek ishlab chiqarishni tashkil etish va ulardan
ishlab chiqarishni tashkil etish, shuningdek, ishlab chiqarishni tashkil
etish va boshqarish bo'yicha ishlab chiqarishni ham o'z ichiga oladi.
Tabiiy boylik va tabiiy kuchlar faqatgina insoniyat mehnatidan
bahramand bo'lganlarida samarali kuchlar ijtimoiy ishlab chiqarish
elementidir.
4-savol
Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyevning 2017-yil 7-fevraldagi «O‘zbekiston
Respublikasini yanada rivojlantirish bo‘yicha Harakatlar strategiyasi
to‘g‘risida»gi farmoni bilan taraqqiyotimizning kelgusi besh yilga
mo‘ljallangan ustuvor yo‘nalishlari aniq belgilab berildi.
1. Harakatlar strategiyasida mamlakatimizni rivojlantirishning 5
ustuvor yo‘nalishi – davlat va jamiyat qurilishini takomillashtirish,
qonun ustuvorligini ta’minlash va sud-huquq tizimini yanada isloh
qilish, iqtisodiyotni yanada rivojlantirish va liberallashtirish, ijtimoiy
sohani taraqqiy ettirish, xavfsizlik, millatlararo totuvlik va diniy
bag‘rikenglikni ta’minlash, chuqur o‘ylangan, o‘zaro manfaatli va
amaliy ruhdagi tashqi siyosat yuritish bo‘yicha aniq, hayotiy
islohotlar, ularni amalga oshirish mexanizmlari belgilab berilgan.
Bu mamlakatimizda islohotlar samaradorligini keskin oshirish,
davlat va jamiyatni har tomonlama uyg‘un va jadal rivojlantirish
uchun shart-sharoitlar yaratish, barcha sohani modernizatsiya
qilish va erkinlashtirishdek buyuk maqsadlarga xizmat qiladi.
1 . Davlat va jamiyat qurilishi tizimini takomillashtirish sohasida 
davlat xizmatining nufuzi va samaradorligini oshirish, ijro etuvchi hokimiyat
organlari vazifa va tuzilmasini qayta ko‘rib chiqish, vazirliklar, idoralar va mahalliy davlat hokimiyati organlari rahbarlarining mustaqilligini oshirish, markaziy organlarning ayrim vakolatlarini mahalliy hokimiyat organlariga o‘tkazish, davlat xizmatlaridan foydalanish imkoniyatini, ularning sifati va tezkorligini tubdan oshirish, fuqarolik jamiyati institutlari va ommaviy axborot vositalarini har tomonlama qo‘llab-quvvatlash;