Iplarni oxorlash jarayonida chiqindi nuqsonlari va ularni kamaytirish yóllari oxorlash jarayonning unumdorligi

12-rasm. Yelimlash usulida oxorlashni texnologik sxemasi






1-tan ipi g’altagi; 2-yelimlashvannasi; 3- yelimlashvaligi; 4-yelimniqurutish;
5-taxlagich; 6- valik.

Oxorlashda optimal parametrlarni aniq saqlash muhim o‘rin tutadi. Oxorlashga alohida iplar bilan bir qator iplar guruhini ham qo‘llash mumkin.Birlamchi iplarning ohorlanishi shu vaqtgacha fakat ularga ishlov berishda va ko‘pgina sintetik iplarni ishlab chiharishda ma’lum edi. Bu usul o‘rilishning hozir ma’lum bo‘lgan jarayonlari yoki o‘rashning boshqa jarayonlari bilan mos kelgan. Oxorlash moddalarining yukori darajada yelimlash xususiyatiga ega bo‘lishi ular sarfini kamaytirishga imkon yaratadi.Takdirda alohida tarzda oxorlash jarayonining o‘tkazilishiga zarurat qolmaydi[37].

Quyidagi 13-rasmda ipga yomshatgichlarning ta’siri keltirilgan.



13- rasm. Yomshatgichlarningta’siri
Yomshatgichning bir qismi ipning yuzasida joylasha olmaydi va bu holat ip ishqalanish koeffitsiyentining pasayishi uchun yordam bera olmaydi. Ishqalanish koeffitsiyentining pasayishi qo‘shimcha ravishda chatishtirish bilan amalga oshiriladi. Quyidagi 14- a, b,v - rasmlarda kraxmal tarkibining oxor tuzilishiga ta’siri keltirilgan.





14-a)rasm.Tabiiy kraxmalni ta’siri



14-b)rasm.Eritmali kraxmalni ta’siri

14-v) rasm. Pishirilgan kraxmalni ta’siri
Deyarli hamma oxor preparatlari sovuk yoki iliq suvda doimiy tarzda aralashtirilgan holatda eritilishi kerak, oxor eritmasining konsentratsiyasi uni tayyorlash jarayonining ohirida aniqlanadi.
Oxor retseptini tanlash quyidagi shartlarni ko‘rib qikishni talab etadi:
-oxor retseptiga tola turiga mos keluvchi yelimlovchi modda kirishi kerak gidrofil va gidrofob tolali aralashmalarda bikomponentli yelimlovchi modda talab etiladi;
-oxor to‘kishda ma’lum matolar va to‘quv dastgohlari turi uchun minimal uzilishni ta’minlashi kerak;
-mokisiz to‘quv dastgoxlari mexanizmlarining siqilgan havo yordamida ularni tez-tez tozalab turilishi zaruriyatisiz mustahkam ishlashini ta’minlash uchun chang ajralishi minimal bo‘lishi kerak;
-oxorlash materiallar narxini, to‘quv uskunalari unumdorligini, oxorni tayyorlash narxini hisobga olgan holda iplarni oxorlash narxi minimal bo‘lishi kerak;
-agar mato yakunlovchi pardozlashdan utmasa, ohor tiniq bo‘lishi va harorat yoki yorug’likning o‘zoq ta’sirida rangini o‘zgartirmasligi kerak;
-oxor yopishqoqligi yuqori bulmasligi va pardozlashda yengil yuvilishi kerak;
-ishlatoladigan materiallar zaharli bo’lmasligi yoki salomatlikka zarar yetkazmasligi kerak;
-to’o‘quv g’altagida tanda ipi uzunligi oshirish uchun, qalin matolarni ishlab chiqarish uchun kerak;
-tandalar yakka oxorlash qozonida qo‘sh botirish yoki qo‘sh qozonda alohida oxorlash bilan va tandani uch silindrlarda quritish bilan oxorlanadi [39].