Investor so’ragan qaytim stavkasi nimani anglatadi?

3. Riskni baholash bo’yicha taklif qilingan mezon qanday ishlatilishi kerak?
Bozor riskni baholashdan maqsad, eng avvalo, riskning oldini olishdir. Qaror qabul qilayotgan shaxs yuz berishi mumkin bo’lgan noxush voqealarning oqibatini yaqqol tasavvur etishi kerak. Bu uning keyingi harakatlarini belgilab beradi. Riskni baholashda xodimlari o’z ishlarini amalda joriy qilishlari uchun riskni oldini olish taktika va strategiyasini ishlab chiqishlari kerak.
Xalqaro amaliyotda tashqi risklarni tahlil qilishning ikki bosqichlik tizimi vujudga kelgan. Birinchi bosqichda mamlakatdagi umumiy iqtisodiy vaziyat tahlil qilinadi, ikkinchi bosqichda mamlakatdagi riskning umumiy darajasi quyidagi ko’rsatkichlar yordamida hisoblab chiqiladi:
-yalpi milliy mahsulotning o’sishi;
-aholi jon boshiga YaIMning o’sishi;
-inflyatsiya darajasi;
-ishsizlik darajasi;
-davlat byudjetining taqchilligi;
-investitsiyalarning samaradorligi;
-iqtisodiyotning raqobatbardoshligi;
-savdo va to’lov balanslari;
-siyosiy xatarning kattaligi va h.k.
Mamlakatdagi risklarni tahlil qilganda jahondagi ko’pgina yetakchi mamlakatlarning statistika xizmatlari maxsus e’lon qiladigan ayrim ko’rsatkichlar bo’yicha ekspert baholari va reytinglaridan ham foydalaniladi.
Bank risklarini tahlil qilishning uchchala usuli o’zaro umumiy asos bilan birlashtirilgan, ular ehtimollik nazariyasi qoidalariga asoslanadi. Ularning asosiy farqi murakkablik darajasidir. Yengi oddiy usul statistik usul bo’lib, yeng keng qamrovligi taxminiy usuldir. Tahlil qilishning u yoki bu usulini tanlab olish vaqtida banklar zarur axborotni topishning osonlik darajasi, to’plangan ma’lumotlarni qayta ishlashning oddiyligi va tezligi, olinadigan tahlil natijalarining aniqlik darajasi, tahlilni amalga oshirish uchun qilinadigan moliyaviy xarajatlar miqdori va ularning asosligi, kadrlarning kasbiy tayyorlanganlik darajasi va boshqa mezonlarga amal qiladilar. Ana shunday asoslanib, hozirgi sharoitda tijorat banklari uchun yeng maqbuli bank risklarini ekspert yo’li bilan baholash usulidir. Garchi hozirgi vaqtgacha mamlakatimizning tijorat banklari qarz oluvchilarining kreditiga layoqatligini reyting usulidan foydalanib aniqlab kelayotgan bo’lsa-da, riskni baholashning yuqorida keltirilgan usullarini qo’llash uni minimallashtirish imkoniyatini yanada kengaytiradi.