Investitsiyalar auditi va baholash

4.5. Qisqa muddatli moliyaviy investitsiyalar hisobi 
Qisqa muddatli moliyaviy investitsiyalar - o’zida muomala muddati 12 
oydan oshmaydigan, engil sotiladigan moliyaviy aktivlarning xarid qilinishiga oid 
investitsiyalardir. Ularning sintetik (umumlashgan) hisobi 5800-«Qisqa muddatli 
moliyaviy investitsiyalar» hisobvarag’ida yuritiladi. Ushbu hisobvaraq muddatli 
bo’lib (bir yildan oshmagan muddat ichida), xo’jalik yurituvchi sub’ektlarning 
investitsiyalarini, ya’ni boshqa bir korxonalarning qimmatli qog’ozlari, foizli 
davlat va mahalliy obligatsiyalari, shuningdek bir korxonaning boshqa korxonaga 
bergan qarzlarining holati va harakati to’g’risidagi ma’lumotlarni umumlashtirish 
uchun xizmat qiladi. Ushbu hisobvaraq foizli obligatsiyalarga investitsiyalar va shu 
kabi qimmatli qog’ozlar, shuningdek boshqa korxonalarga berilgan qarzning holati 
va harakati to’g’risidagi ma’lumotlarni umumlashtirish uchun xizmat qiladi. 
Agarda foizli obligatsiyalarga investitsiyalar va shu kabi qimmatli qog’ozlar, 
shuningdek boshqa korxonalarga berilgan qarzlarni qaytarish muddati bir yildan 
oshmasagina, bu investitsiyalar 5800-«Qisqa muddatli moliyaviy investitsiyalar» 
hisobvarag’ida hisobga olib boriladi. Bundan tashqari, qaytarish (qayta sotib olish) 

---

77 
muddati ko’rsatilmagan boshqa qimmatli qog’ozlar uchun investitsiyalar, agar 
ulardan daromad olish mo’ljali bir yildan ortiq bo’lmasa ham korxonalar 5800-
«Qisqa muddatli moliyaviy investitsiyalar» hisobvarag’ida sintetik hisobini olib 
boradilar. 
Hisobvaraqlar rejasiga muvofiq ushbu hisobvaraq bo’yicha quyidagi 
hisobvaraqlar ochilishi mumkin: 
5810-«Qimmatli qog’ozlar» 
5830-«Berilgan qisqa muddatli qarzlar»
5890-«Boshqa joriy investitsiyalar». 
Korxonalarda 5810-«Qimmatli qog’ozlar» hisobvarag’ida aktsiya, davlat va 
maxalliy zayomlarning foizli obligatsiyalariga bir yildan kam muddatga qilingan 
investitsiyalarning holati hisobga olib boriladi. 
Korxonalar daromadli va barqaror faoliyat yurituvchi boshqa bir korxonalar 
aktsiya yoki obligatsiyalarini bir yildan kam muddatga xarid qilganda 5810-
«Qimmatli qog’ozlar» hisobvarag’i debetlanib, 5110-«Hisob-kitob schyoti», 5210-
«Valyuta schyoti» yoki boshqa material va har xil qiymatliklarni hisobga oluvchi 
hisobvaraqlar kreditlanadi (agar qimmatli qog’ozlarning qiymati moddiy 
qiymatliklar bilan to’lansa yoki sotuvchi korxonaga berilsa). 
Ushbu qimmatli qog’ozlarni sotish va qayta sotish (qoplash) jarayonida 
9220-«Boshqa aktivlarni sotilishi va turli chiqimi» hisobvarag’i debetlanib, 5810-
«Qimmatli qog’ozlar» hisobvarag’i kreditlanadi. 
5830-«Berilgan qisqa muddatli qarzlar» hisobvarag’ida korxonalarning 
boshqa bir korxonaga bergan qisqa muddatli qarzlarining harakati hisobga olinadi. 
Ushbu berilgan qarzlarga quyidagicha: debet 5830-«Berilgan qisqa muddatli 
qarzlar» hisobvarag’i kredit 5110-«Hisob-kitob schyoti» yoki boshqa hisobvaraqlar 
yozuvi beriladi. 
Korxonalar bergan qarzlari qaytarib berilganda 5110-«Hisob-kitob schyoti» 
yoki boshqa hisobvaraqlar debetlanib, 5530-«Berilgan qisqa muddatli qarzlar» 
hisobvarag’i kreditlanadi. 
5890-«Boshqa 
joriy 
investitsiyalar» 
hisobvarag’ida 
korxonalarning 

---

78 
mamlakat va chet el valyutalarida omonat sertifikatlari, banklardagi depozit 
schyotlarga qilingan investitsiyalarning va boshqa joriy investitsiyalarning harakati 
hisobga olinadi. 
Korxonalarda 5800-«Qisqa muddatli moliyaviy investitsiyalar» hisobvarag’i 
bo’yicha analitik hisob investitsiyalar va ob’ektlarning turlari bo’yicha, ya’ni sotib 
olingan qimmatli qog’ozlar turlari va ularni chiqargan korxonalar bo’yicha 
yuritiladi. 
Masalan, korxonalar 5810-«Qimmatli qog’ozlar» hisobvarag’ida aloxida 
«Davlat obligatsiyalari», «Maxalliy zayom obligatsiyasi». «Korxonalar 
obligatsiyasi» (obligatsiyaning turlari bo’yicha), shuningdek aktsiyaning turlari 
bo’yicha «Oddiy aktsiyalar» va «Imtiyozli aktsiyalar» uning ob’ektlari bo’yicha 
ham (aktsiyani chiqargan korxonalar bo’yicha) alohida analitik hisobvaraqlar 
ochib, ularning harakatini hisobga oladilar. 
5830-«Berilgan qisqa muddatli qarzlar» hisobvarag’ida analitik hisob 
qarzlarni olgan korxonalar bo’yicha berilgan qarzni qaytarib olish muddatlari 
bo’yicha yuritiladi. 
Korxonalarda ochilgan analitik hisobvaraqlar mamlakat hududidagi va chet 
eldagi qisqa muddatli moliyaviy investitsiyalar to’g’risidagi ma’lumot olish 
imkonini berishi kerak. 
Korxonalarda moliyaviy investitsiyalarning sintetik hisobi ularning 
muddatidan qilib chiqqan holda alohida hisobvaraqlarda yuritiladi.