Intranet asoslari

Kumush Otabekka yo'llagan maktubni Homid qo'lga tushirgan taqdirda uni anglay olmasa-da Homid Otabekka Kumush nomidan qalbaki xat jo'natishi mumkin. Chunki Otabekning oshkora kaliti hammaga ma'lum qilingan. Bunday hollarning oldini olish uchun Kumush o'z xatiga raqamli imzo qo'yishi lozim bo'ladi. Bu holda autentifikatsiya muammosini hal qilish lozim bo'ladi. Quyida shu haqda gap boradi.

Raqamli imzo an'anaviy qo'lda qo'yiladigan imzoning elektron ekvivalentidir. Qog'ozga qo'l qo'yishda shaxsiy imzoni qalbaki imzo bilan almashtirish ancha mushkul. Chunki harkim o'zining qaytarish qiyin bo'lgan imzosiga ega. Lekin raqamli imzo barcha hujjat uchun bir xil qo'yiladigan bo'lsa uni oson ko'chirib olinib boshqa hujjatga qo'yilishi mumkin. Bu yerda har bir raqamli imzoni faqat bitta hujjat bilan bog'lash muammosi ko'ndalang bo'ladi. Buning uchun ochiq kalitli kriptotizim juda qo'l keladi. Bunda avvalgi maktub jo'natishdagidan farqli o'laroq shifrlash uchun maxfiy kalit, shifrni ochish uchun esa oshkora kalit ishlatiladi.

SIMMETRIK VA NOSIMMETRIK KRIPTOTIZIMLARDAN BIRGA FOYDALANISH AMALIYOTI.

Kumush Otabekka maktub yo'llamoqchi bo'lsa avvaldan o'z oshkora kaliti Ekumush ni e'lon qilib qo'ygan bo'lishi lozim. Shunda jo'natilayotgan maktub bilan birga o'z maxfiy kaliti va maktub M asosida shakllantirilgan raqamli imzosini ham jo'natadi.

Shunda Otabek shifrlangan S xatning Kumushdan kelganiga ishonch hosil qilish uchun uning raqamli imzosini Ekumush kaliti yordamida sinab ko'rishi kifoya qiladi. Gap shundaki Ekumush oshkora kalit bilan ochiladigan shifrlangan axborotni faqat Kumushga ma'lum bo'lgan uning maxfiy kaliti Dkumush bilangina shifrlash mumkin. Homid yuborgan maktub esa bunday xususiyatga ega emas, chunki u Kumushning maxfiy kalitini bilmaydi. Raqamli imzoni hosil qilish va uni sinab ko'rish jarayonlarida oshkora hisoblangan bir tomonlama funktsiyalarga qo'shimcha tarzda faqat bir tomonlama hisoblanadigan va hammaga oshkora bo'lgan yana boshqa bir funktsiya (shifrlanadigan matnning bir tomonlama hisoblana oladigan funktsiyasi h(M), ko'pincha xesh-funktsiya)lardan ham foydalaniladi. Xuddi ana shu funktsiya avvalo, dastlabki M maktubi asosida hisoblanib (hisoblangan h(M) message digest deyiladi), so'ngra maxfiy kalit Dkumush bilan shifrlanib raqamli imzo sifatida jo'natiladi.