International Journal of Advanced Technology and Natural Sciences issn: 2181-144X

---

International Journal of Advanced Technology and Natural Sciences ISSN:
2181-144X
36 
© International Journal of Advanced Technology and Natural Sciences Vol.2(2) 2020 
 
DOI: 10.24412/2181-144X-2020-2-36-45 
Xoliqulov D.B., Boltayev O.N., Xaydaraliev X.R. 
УДК 669.2.48 
MIS ISHLАB CHIQАRISH TEXNOLOGIK ERITMАLАRIDAN METALLARNI 
CHOʼKTIRUVCHI REАGENTLАR YORDAMIDA АJRАTISH 
 
Xoliqulov Doniyor Baxtiyorovich
– t.f.d.(DSc),Toshkent davlat texnika universiteti Olmaliq 
filiali ilmiy ishlar va innovatsialar bo’yicha direktor o’rinbosari,
Boltayev Olmos Najmidinovich
- Toshkent davlat texnika universiteti Olmaliq filiali stajyor-
tadqiqotchi,
Xaydaraliev Xolbay Rustam o’g’li
- Toshkent davlat texnika universiteti Olmaliq filiali 
“Metallurgiya” kafedrasi assistenti. 
 
Annotatsiya.
Bugungi kunda texnika va texnologiyalarning yuqori darajada rivojlanishi metallar 
isteʼmoliga boʼlgan talabni ortishiga olib kelmoqda. Ogʼir rangli metallarni ishlab chiqarishning 
uzluksiz oʼsishi texnogen chiqindilarni isteʼmolini koʼpayishiga olib keldi, bu nafaqat metallarni 
qoʼshimcha ishlab chiqarish manbai, balki tayyor mahsulot tannarxini pasaytirish omili sifatida 
ham koʼrib chiqilmoqda. Yaqin yillarda "Olmaliq KMK" АJ mis ishlab chiqarish hajmini 1,5-2 
baravar oshirishni rejalashtirmoqda, buning natijasida texnogen chiqindilar (shlaklar, gazlar, 
chang, shlam, yuvish eritmalari, chiqindi suv va boshqalar)ning miqdorini xam ortishiga olib 
keladi, ularni qayta ishlash esa maxsus yondashuvni talab qiladi. Bu holda qoʼllaniladigan 
texnologiyalar chiqindilar, shlaklar, atrof muhitga zararli gazlar va changning atmosferaga 
chiqarilishi bilan metallning yuqori darajada qaytarib boʼlmaydigan yoʼqotishlari bilan 
tavsiflanadi. Mis kuporos ishlab chiqarishda hosil boʼladigan texnologik eritmalar tarkibidagi mis 
va nikelni alohida ajratishda reagent sifatida ammoniy rodaniddan foydalanildi.
Kalit so’zlar:
mis sulfati, 
cho’ktiruvchi reagent, nikel, gidrometallurgiya, ammoniy rodanid, mis 
kuporos, texnologik eritma, tanlovchanlik, elektrolit.