Intellektual tizimlar

3. Bilimlarni tasvirlash uchun mantiqni qo’llashga doir misollar.
Predikatlar mantiqi sintaksisini bir qancha o’zbek tilidagi jumlalar bilan taqqoslab, ularning tarjimasini formal mantiq tiliga qo’yib illyustrasiya qilamiz.
- O’zbek tili bo’yicha: Axmad Toshmatga kitobni yuborayapti.
- Mantiq bo’yicha: Jo’natma(Axmad-2, Toshmat-4, Kitob-22).
- O’zbek tilida: Har bir inson dam oladi.
- Mantiqda: V x (Inson (x) Dam oladi (x)).
-O’zbek tilida: Qaysidir insonlar dam olishadi.
- Mantiqda x (Inson (x) Dam olishadi (x)).
Oxirgi ikkita misolni taqqoslab «Har bir» so’zining «qaysidir» so’ziga almashshishi nafaqat ni kvantorga almashtiradi, bog’liqlikni bog’liqlikka almashtiradi.
Bu shunday faktni keltirib chiqaradiki, tabiiy tildagi jumlalarni mantiqiy tilga tarjima qilish, trafaret operasiya hisoblanmaydi.
- O’zbek tilida: Hyech bir odam dam olmaydi.
- Mantiqda: ( X (Inson (x) Dam olmaydi (x))).
O’z- o’zini tekshirish uchun nazort savollari.

1. 
   Umumiy holatda maxsulot sifatida qanday ifoda tushuniladi?
   
2. 
   Qaysi turda barcha yadrolar bo’linadi?
   
3. 
   Determinallashgan va determinallashmagan yadro tushunchalarini tushuntirib bering.
   
4. 
   Maxsulot yadrosini oddiy o’qish qanday ro’y beradi?
   
5. 
   Izlashni tashkillashtirish strategiyasini tushuntirib bering.
   
6. 
   Qaysi tipdagi ifodalarni birinchi tartibli mantiq ifodasi sifatida qarash mumkin?
   
7. 
   Predikat va funksional nomlar nima uchun xizmat qiladi?
   

7-MA’RUZA.

BILIMLARNI TAQDIM ETISh VA UNING DARAJALARI

Reja:

1. ETda bilimlarni namoyish etish.

2. Namoyish etish darajalari va detallilik darajalari.

Tayanch iboralar: ishchi xotira, agendlar, o’zgarmaslar, bog’liqlik (agregasiya), ichki aloqalar, tashqi aloqalar, sintaktik, parametrik, semantik va majburiy taqqoslash, EKO kompleksi, integrallashgan qatlam, ILIS tizimi, qatlamlar.

1.