Intellektual mulk huquqi

Ixtiro muayyan kashfiyot doirasida sodir bo’lib innovatsiya darajasigacha o’sib chiqishi mumkin.
Kashfiyotlar, ilmiy nazariyalar va matematik usullar ixtiro hisoblanmaydi
Dunyoning eng mashhur ixtirolari quyidagilar.

• Olov –insoniyat tarixida birinchi noyob ixtiro sifatida o’zining isitish, yoritish, pishirish bilan bog’liq hossalarga ega bo’lganligi uchun “olov” tan olingan;
• G’ildirak va arava –g’ildirak dastlab yog’ochdan yasalgan, temirning ixtiro qilinishi g’ildirak va aravadan goydalanishdagi noqulaylikka yakun yasagan;
• Yozuv –insoniyat tarixini o’rganish, saqlash va qayta ishlashda muhim voqelikdir;
• Qog’oz ixtirosi –xitoyliklar ipakni qayta ishlash jarayonida ixtiro qilganlar;
• Porox-qurol. Poroxning ixtiro qilinishi va yevropada tarqalishi insoniyat tarixidagi bo’relish bo’ldi;
• Telegraf, telefon, internet, radio va boshqa zamonaviy kommunikatsiya vositalari. 1837yilda amerikalik Peydj ovoz yoki kuyni uzoq masofaga yetkazish bo’yicha izlanish olib borgan va telefonni ixtiro qilgan;
• Avtomabilning ixtiro qilinishi yangi industriyaning shakllanishiga sanoatning takomillashishiga ishlab chiqarishning rivojlanishiga ta’sir qildi;
• Elektr lampasi XIX asrning so’ngi10 yilligida Yevropa shaharlarida elektr torug’ligi ixtiro qilinadi;
• Antibiotiklar XX asrda tibbiyot sohasidagi yirik ixtirodir;
• Yelkan va kema. Yelkan eng qadimgi davrda insoniyat birinchi qatiqlarni yasab dengizga chiqqan davrida ixtiro qilingan. Birinchi yelkanli katta kemalar Missrda ixtiro qilingan.

XULOSA
Ilmiy-ijodiy faoliyatning innovatsion va novatsion strukturalari ongning shunday ishlashini ta’minlaydiki, bunda insonga o’z hayoti maqsadlari, usullari va sharoitlarini muvofiqlashtirish mumkin bo’ladi. Natijada kelajakka tanlab olingan ilmiy loyiha samaradorlikka, optimallikka erishadi.
Bugungi kunga kelib intellectual mulk taraqqiyotning belgilovchi omiliga aylandi. Xatto insoniyat mazkur faoliyat mahsullaridan aksincha foydalansa, o’zini qanday halokatli oqibatlarga duch kelishini ham bildi. Biroq shuni unutmasligimiz kerakki, insoniyat yer yuzi rivoji uchun ma’suldir. Negaki, unda bebaho ne’mat –”aql” mavjud va uni faqat ezgu ishlarga yo’naltirib “Intellektual mulk”ni mustahkamlash lozimdir.
Foydalanilgan adabiyotlar

• Omonboy Oqyulov –”intellectual mulk huquqi” Toshkent – 2005-yil
• N. Shermuhamedova –”falsafa va fan metadologiyasi”
• htps://uz.m.Wikipedia.org
• www.ziyouz.com