Institutsionalizm

Nazariy qoidalarning o„ziga xosligi. P.Buagilberning muhim yutug‗i, U.Pettiga o‗xshab qiymatning mehnat nazariyasini «asoslab» berishi hisoblanadi. Bunda u bozorda tovarlar o‗rtasidagi almashuv nisbatlari mexanizmini sarflangan mehnat miqdori yoki ish vaqtini hisobga olgan holda tahlil qiladi. Bu konsepsiya nomukammal bo‗lishiga qaramasdan (uning asosida sarfli prinsip yotadi) o‗z davri uchun progressiv hisoblanadi, chunki merkantilistlarning bahoning shakllanishida pulning tabiiy roli to‗g‗risidagi konsepsiyasidan keskin farq qiladi.
P.Buagilber merkantilizmni ko‗p jihatdan to‗g‗ri tanqid qilish bilan birga pulning iqtisodiyotdagi ahamiyatini mensimagan holda,
mamlakatning iqtisodiy o„sishida qishloq xo„jaligi ahamiyatini mutlaqlashtirdi, boylikni ko‗paytirishdagi sanoat va savdoning ahamiyatini inkor etdi. Klassik iqtisodiy nazariya vakillari ichida u pulni bekor qilish mumkin va zarur, deb hisoblagan yagona iqtisodchi hisoblanadi, uningcha pul tovarlarning «haqiqiy qiymatlari» bo‗yicha ayirboshlanishini buzadi.
Birinchi Fransuz klassigining fikri bo‗yicha, iqtisodiyotdagi asosiy soha savdo emas, balki ishlab chiqarish, eng avvalo, qishloq xo‗jaligi hisoblanadi. P.Buagilber o‗z asarlarida iqtisodiyotning «tabiiy» qonunlari to‗g‗risida qayd qilib o‗tadi. Davlat yuqori soliqlarni joriy etish yoki proteksionizm siyosatini qo‗llash bilan ularga xalaqit bermasligini tavsiya etadi.

5. Qadimgi Yunonistonda ham iqtisodiy fikrlar yanada rivojlantirildi.

Ksenofont, Platon, Aristotel asarlarida iqtisodiy muammolar maxsus tadqiqot obyektiga aylandi. Buni Sokratning shogirdi, Platonning zamondoshi Ksenofont (m.av. 430–355) asarlarida yaqqol ko‗rish mumkin. Uning ko‗p sonli asarlari ichida «Daromadlar to‗g‗risida» va «Ekonomikos» (xo‗jalik to‗g‗risida ta‘lim) kabi maxsus iqtisodiy asarlari alohida ahamiyatga ega.
Ksenofont «Daromadlar to‗g‗risida» asarida Afina davlatining iqtisodiy holatini tahlil qilib uni yaxshilashning uch yo‗lini tavsiya etadi:
1) xorijiy kishilardan olinadigan soliqni ko‗paytirish, ularning Afinaga kelishini rag‗batlantirish; 2) kumush qazib olishni kengaytirish; 3) qullar savdosini tashkil etish.
Ksenofontning «Ekonomiks» asarida hamda uning alohida mulohazalarida